معین‌الدین چشتی
معین الدین | |
|---|---|
 معین الدین چشتی | |
| زادهٔ | ۵۳۶ قمری یا ۱۱۴۲ میلادی[۱] |
| درگذشت | ۶ رجب ˜ ۱۵ مارس ۱۲۳۶ |
| دیگر نام‌ها | غریب نواز |
| حیطه | شبه‌قاره هند |
شیخ خواجه معین الدین حسن سجزی چشتی مشهور به خواجه معین الدین چشتی درگذشته به سال ۶۳۳ قمری در اجمیر شریف هند. در ایالت راجستان - جیپور.
سوابق
[ویرایش]بعضی او را از اهالی سیستان عده‌ای او را از هرات و بعضی از سمرقند دانسته‌اند اما آنچه مسلم است او فارس زبان بود و آثار خود را به زبان فارسی نگاشته است. سال ۵۸۸قمری همراه لشکریان سلطان معزالدین محمد غوری (هرات) از ایران و افغانستان به هند رفت و در اجمیر ساکن شد.
وی یکی از مهم‌ترین و موثرترین طریقه‌های صوفی که هم در تاریخ سیاسی و اجتماعی شبه قاره و هم در تاریخ ادبیات فارسی در آن سامان نقش داشته‌اند و صوفیان پیرو طریقه چشتیه هستند.
اولین پیر بزرگی از این طریقت که در هند بساط ارشاد گسترد، سلسله جانشینان معین الدین از طریق قطب الدین بختیار اوشی و فریدالدین گنج شکر و نظام الدین اولیا و نصیرالدین چراغ دهلی ادامه پیدا کرد و در سراسر هند، پاکستان و بنگلادش کنونی گسترش یافت.
این صوفیان مجالس وعظ و تذکر و خطابه‌های خود را به زبان فارسی ایراد می‌کردند و این معنی، زبان و ادبیات فارسی را در شبه قاره هند گسترش می‌داد.
چند کتاب مانند 'انیس الارواح'، 'دلیل العارفین'، 'فواید السالکین' و 'اسرارالاولیا' همه به سرسلسله‌ها و بزرگان طریقت چشتیه همچون معین الدین چشتی و قطب الدین بختیار کاکی نسبت داده شده‌اند.
معین‌الدین شاگردان زیادی تربیت کرد و آنان هر کدام در منطقه خود مصدر خدمات ارزنده‌ای شدند و قطب‌الدین بختیار کاکی و فریدالدین گنج شکر از شاگردان و تربیت شدگان او هستند که منشأ آثار و خدمات اسلامی شدند.
خواجه معین‌الدین پس از مدتی فعالیت و تأسیس سازمانهای فرهنگی و مذهبی در شهر اجمیر دیده از جهان فروبست و مسلمین پس از درگذشت او برایش مقبره مجلل و باشکوهی ساختند که پس از هشت قرن هنوز پابرجاست و یکی از مزارهای درجه اول مسلمین در هند به شمار می‌رود.
در ایوان و رواق‌ها و داخل مقبره اشعار زیادی به زبان فارسی که زبان رسمی کشور هند بود دیده می‌شود
سلاطین و امرا در قرون متمادی بر تربت وی که زیارتگاه است، گنبد و بارگاه بنا کردند و هرسال مردم و مریدان شیخ از سراسر هند ۳۰ اردیبهشت، به مناسبت عُرس وی، مراسمی برگزار می‌کنند. او در قرن پنجم و ششم نزد علمای خراسان آموزش دید و دانش‌های عصر خود را فرا گرفت.
سلسله چشتی
[ویرایش]تصوف چشتی شجره و ارتباط دینی خود را چنین می‌داند:
- محمدبن عبدالله (ص)
- علی بن ابی طالب(ع)
- خواجه حسن بصری
- خواجه عبدالواحد بن زید
- خواجه فضیل ابن عیاض
- خواجه ابراهیم بن ادهم البلخیؒ
- خواجه حذیفه مرعشی
- خواجه ابو هبیره بصری
- خواجه ممشاد علوی دینوریؒ
- خواجه ابو اسحاق شامی
- خواجه ابو احمد ابدال
- خواجه ابو محمد چشتی
- خواجه ابو یوسف چشتی
- خواجه قطب الدین مودود چشتی
- خواجه شریف زندنی
- خواجه عثمان هارون
- خواجه معین الدین چشتی اجمیری
- قطب الدین بختیار کاکی
- بابا فرید الدین گنج شکر
- خواجه نظام الدین اولیاء
- نصیرالدین چراغ دهلوی
خانقاه‌ها
[ویرایش]
به‌جز خانقاه‌هایی که در دوره اعتلا در اجمیر و دهلی و اجودهن مرکزیت داشتند، در ایالتهای دیگر هند نیز به‌تدریج خانقاه‌هایی تأسیس شد که از مهم‌ترین آنهاست:
- خانقاه بنگال بلندی، که شیخ سراج‌الدین (متوفی ۷۵۸) معروف به اخی‌سراج، از مریدان شیخ نصیرالدین، آن را تأسیس کرد. این خانقاه به‌صورت یکی از مراکز عمده سلسله چشتیه درآمد و توجه بسیاری از مریدان و مردم و امرا را به خود جلب کرد تا بدانجا که آنان دست ارادت به شیخ سراج‌الدین دادند.
- خانقاه دکن. برهان‌الدین غریب و سیدمحمد گیسودراز سلسله چشتیه را در دکن اشاعه دادند که باعث تأسیس خانقاه‌هایی در جنوب هند شد و مراکزی برای آموزش و تهذیب مسلمانان به‌وجود آمد.
- خانقاه گجرات. دو تن از مریدان خواجه قطب‌الدین بختیار، به نامهای شیخ‌محمود و شیخ حامدالدین احمد نهرواله، سلسله چشتیه را در گجرات اشاعه دادند، اما در زمان شیخ نظام‌الدین اولیاء بسیاری از مریدان وی به گجرات رفتند و به‌ویژه با تلاش علامه کمال‌الدین و شیخ کبیرالدین ناگوری و سید کمال‌الدین قزوینی، سلسله چشتیه در این منطقه بیش از پیش گسترش یافت و مراکز و خانقاه‌هایی برای جذب مریدان در آنجا تأسیس شد.
- خانقاه مالْوه. در این ناحیه سلسله چشتیه را سه تن از خلفای شیخ نظام‌الدین اولیاء، به نامهای شیخ وجیه‌الدین یوسف، شیخ کمال‌الدین و مولانا مغیث‌الدین، رواج دادند و سبب ساخت خانقاه‌هایی در آنجا شدند.
منابع
[ویرایش]- ↑ "Birth Date". Archived from the original on 1 June 2016. Retrieved 3 August 2016.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- -در-هند-برگزار-شد/خارجی/[پیوند مرده]
- [۱]
- درگاه دیپلماسی[۲]
- ویدئو در یوتیوب
- [۳]
- [۴]
- [۵][پیوند مرده]
- New round of ping pong diplomacy (گاردین، Tuesday, ۱۰ ژوئن ۲۰۰۸)
- [۶]
- افراد هندی عربتبار
- اولیاء
- اهالی ایران در سده ۱۲ (میلادی)
- اهالی ایران در سده ۱۳ (میلادی)
- اهالی سیستان
- اهالی هرات
- تاریخ اجمیر
- چشتیه
- درگذشتگان ۱۲۳۶ (میلادی)
- زادگان ۱۱۴۱ (میلادی)
- زادگان ۱۱۴۲ (میلادی)
- زادگان ۱۱۴۳ (میلادی)
- زیارتگاههای صوفیان در هند
- شاعران صوفی
- صوفیان اهل هند
- عرفان
- فیلسوفان مرد اهل هند
- قدیسان
- مسلمانان اهل هند
- هاشمیان
- حنفیها
- ایرانیهای مهاجرتکرده به هند
- ماتریدیه
- تاجیکهای اهل افغانستان