Frantzisko Xabier Mina

Frantzisko Xabier Mina
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Otao, 1789ko uztailaren 1a
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Heriotza	Pénjamo (udalerria), 1817ko azaroaren 11 (28 urte)
Heriotza modua	heriotza zigorra: bala zauria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania; euskara
Jarduerak
Jarduerak	abokatua eta ofizierra
Zerbitzu militarra
Gradua	jeneral
Parte hartutako gatazkak	Iberiar Penintsulako Gerra; Mexikoko Independentzia Gerra

Martin Xabier Mina Larrea, ezinenez Frantzisko Xabier Mina (Otao, Nafarroa Garaia, Euskal Herria, 1789ko uztailaren 1a^[1] - Cerro del Borrego, Pénjamo, Guanajuato, Mexiko, 1817ko azaroaren 11) Euskal Herriko militar eta gerrillaria izan zen. Iberiar Penintsulako Gerran (frantziarren aurka) eta Mexikoren Independentzia Gerran (espainiarren aurka) jardun zuen^[2].

Bere osaba Francisco Espoz izan zen.

Euskaraz bazekien.

Biografia

El Estudiante eta El Mozo ere deitu zuten.

Iruñeko apaizgaitegian hasi zituen ikasketak eta Zaragozakoan jarraitu. Madrilgo 1802. urteko gertakarien ondoren Zaragozako beste ikasleekin hasi zen lanean frantsesei aurre egiteko asmoz. Aragoiko armadako ofizialekin jarri zen orduan harremanetan, eta Nafarroako gerrilla antola zezan agindu zion Areizaga jeneralak 1809. urtean; Corso Terrestre oste nafarra osatu zuen Minak, bera izanik komandante. Garaipen sonatuak lortu zituen taldeak hilabete gutxiren buruan, Gares, Lizarra eta Muru Artederretan (Untzue, Nafarroa). Armada frantseseko Jean Isidore Harizpe jeneral baxenabartarrak Mina atxilotzeko agindua eman zuen baina honek mendira ihes egin zuen eta taldea sakabanatu zuen.

1810. urtean berriro ere taldea bildu zuen frantsesei aurre egiteko Nafarroako lurretan eta garaipen garrantzitsuak lortu zituen Oibar, Kaparroso eta Izarbeibarren. Labianon ezkutatu zen ondoren baina frantsesek aurkitu eta atxilo hartu zuten. Frantziara erbesteratu zuten baina 1814. urtean Nafarroara itzuli zen. Han, osaba Francisco Espoz eta Minarekin bat egin zuen absolutismoaren aurkako eta Cádizko Konstituzioaren aldeko borrokan. Matxinada saioak huts egin ondoren Frantziara lehenbizi, Ingalaterrara ondoren, eta Mexikora jo zuen azkenik. Han Mexikoko independentzia gerran Espainiako aginte kolonialaren aurka lerratu zen, Mexikoko kreole, mestizo eta amerindiarrek hasitako gatazkan. Bertan, 1817an, atxilotu eta fusilatu egin zuen Espainiako armadak.^[3]

Masoi egin zen 1815. urtean.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Xabier Minari buruzko dokumentalaren argibidea Nafarroako Gobernuaren webgunean ikusgai
Xabier Minari buruzko erreportajea Argia astekarian
Joseba Aurkenerena: Xabier Mina, askatasunaren aldeko haizea [1]

Datuak: Q1923387
Multimedia: Francisco Xavier Mina / Q1923387

[1] Otanoko iraultzailea eta hirurehunak Mexikon. Argia.

[2] ttps://paperekoa.berria.info/plaza/2006-08-02/039/013/javier_mina_gerrillariari_buruzko_liburua_argitaratu_du_nupek.htm^{[Betiko hautsitako esteka]}

[3] ttps://www.argia.eus/efemerideen-kanala/xabier-mina-gerrillari-nafarra-jaio-zen-otaon

[1]

[2]

[3]