Τούρκοι (έθνος)

Το τουρκικό έθνος, ή, αλλιώς, οι Τούρκοι (τουρκικά: Türkler), είναι μια εθνική ομάδα τουρκικής καταγωγής, η οποία ζει κυρίως στην Τουρκία, καθώς και στα πρώην εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου υπάρχουν τουρκικές μειονότητες. Οι Τούρκοι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εθνότητα στη Βουλγαρία και την Κύπρο. Επιπλέον, λόγω της σύγχρονης μετανάστευσης, μια τουρκική διασπορά έχει δημιουργηθεί, ιδιαίτερα στη Δυτική Ευρώπη όπου έχουν σχηματιστεί μεγάλες κοινότητες στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Υπάρχουν επίσης σημαντικές κοινότητες Τούρκων στην Αυστραλία, την πρώην Σοβιετική Ένωση και τη Βόρεια Αμερική.

Τούρκοι

Türkler
Συνολικός πληθυσμός
περίπου 85 εκατομμύρια
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Τουρκία ! Τουρκία  60.000.000–65.000.000 Βόρεια Κύπρος ! Βόρεια Κύπρος  315,000a
Σύγχρονη τουρκική διασπορά:
Γερμανία ! Γερμανία	3.000.000 έως και πάνω από 7.000.000
Ολλανδία ! Ολλανδία	500.000 έως και πάνω από 2.000.000
Γαλλία ! Γαλλία	πάνω από 1.000.000
Ηνωμένες Πολιτείες ! Ηνωμένες Πολιτείες	πάνω από 1.000.000
Ηνωμένο Βασίλειο ! Ηνωμένο Βασίλειο	500,000b
Αυστρία ! Αυστρία	360.000–500.000
Βέλγιο ! Βέλγιο	250.000–500.000
Αυστραλία ! Αυστραλία	320.000c
Καζακστάν ! Καζακστάν	250.000d
Σουηδία ! Σουηδία	185.000e
Ρωσία ! Ρωσία	109.883–150.000
Αζερμπαϊτζάν ! Αζερμπαϊτζάν	130.000d
Ελβετία ! Ελβετία	120.000
Καναδάς ! Καναδάς	πάνω από 100.000
Ελλάδα ! Ελλάδα	80.000–120.000
Δανία ! Δανία	70.000–75.000
Κιργιστάν ! Κιργιστάν	55.000d
Ιταλία ! Ιταλία	50.000
Ουζμπεκιστάν ! Ουζμπεκιστάν	25.000d
Νορβηγία ! Νορβηγία	16.500
Ουκρανία ! Ουκρανία	8.844–15.000
Τουρκμενιστάν ! Τουρκμενιστάν	13.000
Φινλανδία ! Φινλανδία	10.000
Πολωνία ! Πολωνία	5.000
Νέα Ζηλανδία ! Νέα Ζηλανδία	3.600–4.600f
Δημοκρατία της Ιρλανδίας ! Δημοκρατία της Ιρλανδίας	2.000–3.000
Βραζιλία ! Βραζιλία	2.000-3.000
Λίχτενσταϊν ! Λίχτενσταϊν	1.000
Τουρκικές μειονότητες στη Μέση Ανατολή:
Ιράκ ! Ιράκ	3.000.000–5.000.000
Συρία ! Συρία	1.000.000–1.700.000g
Λιβύη ! Λιβύη	1.000.000–1.400.000h
Αίγυπτος ! Αίγυπτος	100.000–1.500.000
Λίβανος ! Λίβανος	280.000i
Σαουδική Αραβία ! Σαουδική Αραβία	270.000–350.000
Υεμένη ! Υεμένη	10.000-100.000
Ιορδανία ! Ιορδανία	50.000
Τουρκικές μειονότητες στα Βαλκάνια:
Βουλγαρία ! Βουλγαρία	588.318–800.000
Βόρεια Μακεδονία ! Βόρεια Μακεδονία	77.959–200.000
Ρουμανία ! Ρουμανία	28.226–80.000
Κοσσυφοπέδιο ! Κοσσυφοπέδιο	18.738–60.000
Βοσνία και Ερζεγοβίνη ! Βοσνία και Ερζεγοβίνη	1.108
Αλβανία ! Αλβανία	714
Σερβία ! Σερβία	647
Κροατία ! Κροατία	367
Μαυροβούνιο ! Μαυροβούνιο	104
Γλώσσες
Τουρκική γλώσσα
Θρησκεία
Κυρίως Ισλάμ (θρησκευόμενοι και μη θρησκευόμενοι), κυρίως Σουνίτες, αλλά και Αλεβίτες. Λίγοι Χριστιανοί και Ιουδαϊστές. Κάποιοι είναι άθεοι.
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες
Αζέροι, Τουρκμένιοι
a Περίπου 200.000 είναι Τουρκοκύπριοι και οι υπόλοιποι είναι Τούρκοι έποικοι στη Βόρεια Κύπρο. b Οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν 300.000 με 400.000 των Τουρκοβρετανών, και αποτελούν την πλειοψηφία αυτής της ομάδας. Στη Βρετανία ζουν επίσης Τούρκοι της Τουρκίας, σε μικρότερες ποσότητες Τούρκοι της Βουλγαρίας και Τούρκοι της Ρουμανίας. ενώ τουρκικές μειονότητες από το Ιράκ, την Ελλάδα, και άλλες χώρες έχουν εγκατασταθεί στη Βρετανία. c Στους Τουρκοαυστραλούς υπάρχουν 200.000 Τούρκοι της Τουρκίας, 120.000 Τουρκοκύπριοι, και μικρότερες ομάδες από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Συρία, και τη Δυτική Ευρώπη. d Τα νούμερα αυτά περιλαμβάνουν μόνο τους Τούρκους της Μεσχετίας. Οι επίσημες απογραφές θεωρούνται αναξιόπιστες επειδή περιλαμβάνουν πολλούς που έχουν δηλώσει Αζέροι, Καζάκοι, Κιργίζιοι, και Ουζμπέκοι. e Οι Τούρκοι στη Σουηδία, η τουρκική κοινότητα στη Σουηδία, αποτελείται από 150.000 Τούρκους της Τουρκίας, 30.000 Τούρκους της Βουλγαρίας, 5.000 Τούρκους της Βόρειας Μακεδονίας, και μικρές ομάδες από Ιράκ και Συρία. f Υπάρχουν 2.000 με 3.000 Τούρκοι της Τουρκίας και 1.6000 Τουρκοκύπριοι. g Περιλαμβάνει την τουρκόφωνη μειονότητα μόνο (γύρω στο 30% των Τούρκων της Συρίας). Οι εκτιμήσεις περιλαμβάνουν τους εξαραβισμένους Τούρκους (3.5 με 6 εκατομμύρια). h Περιλαμβάνει τους Κουλουγλήδες που είναι απόγονοι των παλαιών τουρκικών ελίτ. i Περιλαμβάνει 80.000 Τουρκολιβανέζους και 200.000 πρόσφυγες από τη Συρία.

Είναι η μεγαλύτερη τουρκική εθνότητα στον κόσμο. Μιλούν διάφορες διαλέκτους της τουρκικής γλώσσας και αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού στην Τουρκία και τη ΤΔΒΚ. Επιπλέον εξακολουθούν να ζουν μεγάλου μεγέθους τουρκικές κοινότητες σε πολλές χώρες που παλαιότερα απετέλεσαν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι Τούρκοι μπορούν επομένως να διακριθούν σε υποομάδες από μια σειρά πολιτιστικών και περιφερειακών μικροδιαφορών, αλλά δεν λειτουργούν ως ξεχωριστές εθνότητες. Ειδικότερα, ο πολιτισμός των Τούρκων της Ανατολίας στη Μικρά Ασία έχει ως βάση την τουρκική εθνικιστική ιδεολογία. Υπάρχουν επίσης οι λεγόμενοι Ρουμελιώτες Τούρκοι, των οποίων πατρίδα είναι τα Βαλκάνια, οι οποίοι σήμερα ζουν κυρίως στην Τουρκία. Υπάρχουν επίσης οι Τουρκοκύπριοι που ζουν στο νησί της Κύπρου, και οι Μεσχέτιοι Τούρκοι που είχαν αρχικά σαν πατρίδα το Μεσχέτι (ή Μεσχετία) της Γεωργίας. Εκατομμύρια Τούρκοι ζουν σε όλη τη Μέση Ανατολή, όπου είναι γνωστοί και ως «Τουρκομάνοι» του Λεβάντε (π.χ. Τουρκομάνοι του Ιράκ, της Συρίας, του Λιβάνου κ.λπ.). Κατά συνέπεια, οι Τούρκοι αποτελούν τη μεγαλύτερη μειονοτική ομάδα στη Βουλγαρία και τη δεύτερη μεγαλύτερη μειονοτική ομάδα στο Ιράκ μετά τους Κούρδους. Είναι σημαντική εθνότητα στη Λιβύη, τη Βόρεια Μακεδονία, και τη Συρία και παράλληλα αποτελούν τη τρίτη μεγαλύτερη μειονότητα στο Κοσσυφοπέδιο. Υπάρχουν επίσης σημαντικές μειονότητες ,στη Δοβρουτσά της Ρουμανίας, στο Ακκάρ του Λίβανου, ενώ υπάρχουν και Τούρκοι που ζουν σε άλλες χώρες των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Οι διωγμοί κατά των Μουσουλμάνων που συνόδευσαν την εποχή της κατάρρευσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οδήγησε σε μαζικές μεταναστεύσεις (όχι μόνο Τούρκων, αλλά και ντόπιων μουσουλμάνων, ειδικά Αλβανών) από τον 19ο αιώνα και μετά. Όλες αυτές οι τουρκικές κοινότητες έχουν συμβάλει στη δημιουργία μιας τουρκικής διασποράς έξω από τα πρώην οθωμανικά εδάφη. Περίπου 2 εκατομμύρια Τούρκοι σφαγιάστηκαν μεταξύ 1870-1923 και όσοι δραπέτευσαν εγκαταστάθηκαν στην Τουρκία ως μουατζίριδες. Η μαζική μετανάστευση Τούρκων για αναζήτηση εργασίας οδήγησε επίσης στο να σχηματίσουν τη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία, και την Ολλανδία. Υπάρχουν επίσης τουρκικές κοινότητες σε άλλα μέρη της Ευρώπης καθώς και στη Βόρεια Αμερική, την Αυστραλία και τα μετασοβιετικά κράτη. Οι Τούρκοι είναι η 13η μεγαλύτερη εθνότητα στον κόσμο.

Τούρκοι από την Κεντρική Ασία εγκαταστάθηκαν στην Ανατολία τον 11ο αιώνα, μέσω των κατακτήσεων των Σελτζούκων Τούρκων. Αυτή η άφιξη αποτέλεσε την αφετηρία του εθνοθρησκευτικού μετασχηματισμού της περιοχής, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό ελληνόφωνη και χριστιανική περιοχή αφού προηγουμένως είχε εξελληνιστεί. Πλέον είχε γίνει σε μεγάλο βαθμό τουρκική-μουσουλμανική. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κυβέρνησε μεγάλο μέρος των Βαλκανίων, του Νότιου Καυκάσου, της Μέσης Ανατολής (εξαιρουμένου του Ιράν, παρόλο που στην ακμή της έλεγχε κάποια τμήματά του) και της Βόρειας Αφρικής κατά τη διάρκεια αρκετών αιώνων. Η αυτοκρατορία υπήρξε μέχρι το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ηττήθηκε από τους Συμμάχους και διαμελίστηκε. Μετά τον Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας που έληξε με το Τουρκικό Εθνικό Κίνημα να επικρατεί και ανακαταλαμβάνει μεγάλο μέρος των εδαφών που έχασε από τους Συμμάχους, το Κίνημα έθεσε τέλος στην ύπαρξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας την 1η Νοεμβρίου 1922 και ανακήρυξε τη Δημοκρατία της Τουρκίας στις 29 Οκτωβρίου 1923.

Το άρθρο 66 του τουρκικού Συντάγματος ορίζει τον «Τούρκο» ως εξής: «Όποιος συνδέεται με το τουρκικό κράτος μέσω του δεσμού της ιθαγένειας είναι Τούρκος». Ενώ η νομική χρήση του όρου "Τούρκος" αφορά έναν πολίτη της Τουρκίας, ο ορισμός αυτός προφανώς και είναι διαφορετικός από την εθνολογική χρήση του όρου. Η πλειοψηφία των κατοίκων της Τουρκίας (περίπου 80-85%) είναι τουρκικής εθνότητας. Η συντριπτική πλειοψηφία των Τούρκων είναι μουσουλμάνοι, σουνίτες και αλεβίτες.

Ιστορία

Από τα προϊστορικά χρόνια ως τον πρώιμο μεσαίωνα

Η Μικρά Ασία κατοικήθηκε για πρώτη φορά από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες κατά την παλαιολιθική εποχή. Στην αρχαίότητα κατοικήθηκε από διάφορους αρχαίους λαούς της Μικράς Ασίας. Μετά την κατάκτηση της Μικράς Ασίας από τον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 334 π.Χ., η περιοχή εξελληνίστηκε και μέχρι τον πρώτο αιώνα π.Χ. οι γηγενείς γλώσσες της Μικράς Ασίας είχαν ουσιαστικά αντικατασταθεί από τα ελληνικά. Οι ίδιες γλώσσες άρχισαν να ομιλούνται στη Μικρά Ασία γύρω στο 2000 π.Χ., ακολουθώντας την πορεία των μεταναστεύσεων των Ινδοευρωπαίων στη δύση.

Οι πρώιμοι Τουρκικοί λαοί κατάγονταν από τις αγροτικές κοινότητες που ζούσαν στη Βορειοανατολική Ασία. Οι πρόγονοι των Τούρκων μετακινήθηκαν δυτικά με κατεύθυνση τη Μογγολία στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.Χ., όπου υιοθέτησαν έναν ποιμενικό τρόπο ζωής. Στις αρχές της 1ης χιλιετίας π.Χ., αυτοί οι λαοί είχαν γίνει ιππείς νομάδες. Στους επόμενους αιώνες, οι πληθυσμοί των στεπών της Κεντρικής Ασίας φαίνεται ότι αντικαταστάθηκαν και εκτουρκίστηκαν σταδιακά μετά την άφιξη των Τούρκων νομάδων της Ανατολικής Ασίας στη περιοχή, οι οποίοι σταδιακά έφυγαν από τη Μογγολία και κατευθύνθηκαν δυτικότερα. Στην Κεντρική Ασία, τα παλαιότερα σωζόμενα τουρκικά κείμενα, γράφτηκαν από τους Γκιοκτούρκους τον έκτο αιώνα μ.Χ. και περιλαμβάνουν λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται στις τουρκικές γλώσσες αλλά απαντώνται σε άσχετες γλώσσες της Εσωτερικής Ασίας. Αν και οι αρχαίοι Τούρκοι ήταν νομάδες, ήταν και έμποροι, ανταλλάσσοντας μαλλί, δέρμα, χαλιά και άλογα για να προμηθευτούν ξυλεία, μετάξι, λαχανικά και σιτηρά. Διατηρούσαν μεγάλες σιδηρουργικές μονάδες νότια των ορέων Αλτάι γύρω στο 600 μ.Χ. σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες. Οι περισσότεροι Τουρκικοί λαοί ήταν οπαδοί του τενγκρισμού, δηλαδή ήταν οπαδοί της θρησκείας που κεντρικό στοιχείο ήταν η λατρεία του θεού Τενγκρί. Κάποιοι τουρκόφωνοι ήταν οπαδοί του Μανιχαϊσμού, του Νεστοριανού Χριστιανισμού και του Βουδισμού. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των μουσουλμανικών κατακτήσεων, οι Τούρκοι ήρθαν σε μια πρώτη επαφή με τον μουσουλμανικό κόσμο ως σκλάβοι των Αράβων. Οι Τούρκοι άρχισαν να προσηλυτίζονται στο Ισλάμ μετά τη μουσουλμανική κατάκτηση της Υπεροξιανής μέσω των προσπαθειών από ιεραποστόλους, Σουφιστές και εμπόρους. Αν και ξεκίνησε από τους Άραβες, ο προσηλυτισμός των Τούρκων στο Ισλάμ απέκτησε νέα μορφή λόγω της επιρροής του πολιτισμού της Περσίας και της Κεντρικής Ασίας, οι οποίοι συνέβαλαν αποφασιστικά στον εξισλαμισμό τους. Υπό τους Ομαγιάδες, οι περισσότεροι Τούρκοι κάτοικοι ήταν υπηρέτες, ενώ υπό το Χαλιφάτο των Αββασιδών, ένας αυξανόμενος αριθμός των Τούρκων κατοίκων ήταν στρατιώτες. Μέχρι τον ένατο αιώνα, οι Τούρκοι διοικητές ηγούνταν των τουρκικών στρατευμάτων των χαλίφηδων στη μάχη. Καθώς το Χαλιφάτο των Αββασιδών παράκμαζε, οι Τούρκοι αξιωματικοί αναλάμβαναν αυξημένες στρατιωτικές ή πολιτικές εξουσίες αναλαμβάνοντας ή ιδρύοντας επαρχιακές δυναστείες, χρησιμοποιώντας σαν στρατό τα τουρκικά στρατεύματα που είχαν στη διάθεση τους.

Σελτζουκική εποχή

Κατά τον 11ο αιώνα, οι Σελτζούκοι Τούρκοι, οι οποίοι επηρεάστηκαν από τον περσικό πολιτισμό με πολλούς τρόπους, ισχυροποιήθηκαν και κατάφεραν να καταλάβουν τις ανατολικές επαρχίες του Χαλιφάτου των Αββασιδών. Μέχρι το 1055, οι Σελτζούκοι κατέλαβαν τη Βαγδάτη και άρχισαν να κάνουν τις πρώτες τους επιδρομές στη Μικρά Ασία. Όταν κέρδισαν τη μάχη του Μαντζικέρτ εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1071, η Μικρά Ασία άνοιξε για τους Τούρκους. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι εκτίμησαν τον περσικό πολιτισμό και έγιναν έτσι φορείς του περσικού πολιτισμού και όχι του τουρκικού. Ωστόσο, η τουρκική γλώσσα και το Ισλάμ σταδιακά επικράτησαν στη Μικρά Ασία, και η ελληνική γλώσσα με τον Χριστιανισμό άρχισαν να παρακμάζουν. Έτσι ξεκίνησε η μετάβαση από μια κυρίως χριστιανική και ελληνόφωνη Μικρά Ασία σε μια κατά κύριο λόγο μουσουλμανική και τουρκόφωνη Μικρά Ασία.

Επειδή βρισκόταν σε δεινή κατάσταση, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία στράφηκε στη Δύση για βοήθεια, κάνοντας πράξη τις εκκλήσεις που οδήγησαν στην έναρξη της Α΄ Σταυροφορίας. Μόλις οι Σταυροφόροι κατέλαβαν τη Νίκαια, οι Σελτζούκοι Τούρκοι ίδρυσαν το Σουλτανάτο του Ρουμ με πρωτεύουσα το Ικόνιο, το 1097. Μέχρι τον 12ο αιώνα, αυτό που για τους Ευρωπαίους ήταν γνωστό εδώ και αιώνες σαν Μικρά Ασία άρχιζε να αποκαλείται Τουρκία. Η τουρκική κοινωνία της Μικράς Ασίας χωρίστηκε σε αστικούς, αγροτικούς και νομαδικούς πληθυσμούς. Άλλες Τουρκομανικές (Τουρκμενικές) φυλές που είχαν φτάσει στη Μικρά Ασία την ίδια στιγμή με τους Σελτζούκους διατήρησαν τον νομαδικό τρόπο ζωής τους. Αυτές οι φυλές ήταν πιο πολυάριθμες από τους Σελτζούκους, και απορρίπτοντας το ενδεχόμενο να εγκατασταθούν κάπου μόνιμα, ακολούθησαν ένα Ισλάμ εμποτισμένο με στοιχεία ανιμισμού και σαμανισμού λόγω των καταβολών τους από την Κεντρική Ασία και τις στέπες, οι οποίες στη συνέχεια αναμείχθηκαν με νέες χριστιανικές επιρροές λόγω των σταδιακών εξισλαμισμών των ελληνόφωνων. Από αυτό το λαϊκό και συγκρητικό Ισλάμ, με τις μυστικιστικές και επαναστατικές του πτυχές, προέκυψαν αιρέσεις όπως οι Αλεβίτες και οι Μπεκτασήδες. Επιπλέον, οι επιγαμίες μεταξύ των Τούρκων και των ντόπιων κατοίκων, καθώς και ο εξισλαμισμός πολλών Ελληνόφωνων, αύξησαν τον τουρκόφωνο μουσουλμανικό πληθυσμό στη Μικρά Ασία.

Το 1243, στη μάχη του Κιοσέ Νταγ, οι Μογγόλοι νίκησαν τους Σελτζούκους Τούρκους και έγιναν οι νέοι ηγεμόνες της Μικράς Ασίας. Το 1256, η δεύτερη εισβολή των Μογγόλων στην Ανατολία προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές. Ιδιαίτερα μετά το 1277, η πολιτική σταθερότητα στα εδάφη των Σελτζούκων καταλύθηκε με γρήγορο βαθμό, οδηγώντας στην ενίσχυση των Τουρκομανικών ηγεμονιών στα δυτικά και νότια τμήματα της Μικράς Ασίας, τα λεγόμενα «μπεηλίκια».

Εποχή των μπεηλικίων

Ένας χάρτης των ανεξάρτητων μπεϋλίκων στην Ανατολία στις αρχές του 1300.

Όταν οι Μογγόλοι νίκησαν τους Σελτζούκους Τούρκους και κατέκτησαν τη Μικρά Ασία, οι Τούρκοι έγιναν υποτελείς του Ιλχανάτου. Το Ιλχανάτο ήταν μια μεγάλη αυτοκρατορία η οποία εκτεινόταν από το Αφγανιστάν έως τη σημερινή Τουρκία. Καθώς οι Μογγόλοι κατέλαβαν πολλά εδάφη στη Μικρά Ασία, οι Τούρκοι προχώρησαν προς τη Μικρά Ασία και εγκαταστάθηκαν στις περιοχές που παλιά ήταν τα σύνορα μεταξύ Σελτζούκων και των Βυζαντινών. Μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 13ου αιώνα, το Ιλχανάτο και οι Σελτζούκοι υποτελείς τους έχασαν τον έλεγχο σε μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας, καθώς οι Τουρκομάνοι λαοί αυτονομήθηκαν σχηματίζοντας τα δικά τους αυτόνομα κρατίδια. Ορισμένοι Τούρκοι άρχοντες κατάφεραν να εδραιωθούν ως ηγεμόνες διαφόρων πριγκηπάτων (τα «μπεηλίκια» ή εμιράτα). Ανάμεσα σε αυτά τα μπεϊλίκια, κατά μήκος της ακτής του Αιγαίου, από βορρά προς νότο, εκτείνονταν τα μπεϊλίκια των Καράσι, του Σαρουχάν, του Αϊντίν, του Μεντεσέ και του Τεκέ. Στην ενδοχώρα από τον Τέκε βρισκόταν ο Χαμίτ και ανατολικά του Καράσι το μπεϊλίκι του Γκερμιάν.

Στα βορειοδυτικά της Ανατολίας, γύρω από το Θηβάσιο, βρισκόταν το μικρό και, σε αυτό το στάδιο, ασήμαντο, μπεηλίκι των Οσμανιδών. Ήταν περικυκλωμένο στα ανατολικά από ισχυρότερες δυνάμεις όπως οι Καραμανίδες στο Ικόνιο, το οποίο κυβερνούσε μια έκταση από τον ποταμό Άλυ έως τις ακτές της Μεσόγειου. Αν και οι Οθωμανοί αποτελούσαν ένα από τα πολλά τουρκικά μπεϊλίκια, αποτελώντας έτσι ήσσονος σημασίας απειλή για τη βυζαντινή αρχή, η θέση τους στη βορειοδυτική Μικρά Ασία, στην πρώην βυζαντινή επαρχία της Βιθυνίας, ήταν θετικό στοιχείο που τους επέτρεψε να ξεκινήσουν τις μελλοντικές τους κατακτήσεις. Οι Λατίνοι, οι οποίοι είχαν κατακτήσει την πόλη της Κωνσταντινούπολης το 1204 κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Σταυροφορίας, ίδρυσαν μια Λατινική Αυτοκρατορία (1204–1261) και μοίρασαν τα πρώην βυζαντινά εδάφη στα Βαλκάνια και το Αιγαίο μεταξύ τους. Έτσι ανάγκασαν τους Βυζαντινούς Αυτοκράτορες να εξοριστούν στη Νίκαια (στο σημερινό Ιζνίκ). Από το 1261 και μετά, οι Βυζαντινοί ασχολήθηκαν σε μεγάλο βαθμό με την ανάκτηση της υπεροχής και της παρουσίας τους στα Βαλκάνια. Προς το τέλος του 13ου αιώνα, καθώς η δύναμη των Μογγόλων άρχισε να παρακμάζει, οι Τουρκομάνοι αρχηγοί ανεξαρτητοποιήθηκαν περισσότερο.

Οθωμανική Αυτοκρατορία

Η απώλεια σχεδόν όλων των οθωμανικών εδαφών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα και η ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας, το 1923, προκάλεσαν κύματα Τούρκων προσφύγων, οι οποίοι ήταν γνωστοί ως «Μουατζίρηδες», οι οποίοι διέφυγαν από εχθρικές περιοχές των Βαλκανίων, από τη Μαύρη Θάλασσα, τα νησιά του Αιγαίου, το νησί της Κύπρου, το σαντζάκι της Αλεξανδρέττας, τη Μέση Ανατολή και η Σοβιετική Ένωση για να μεταναστεύσουν στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια Τουρκική Αυτοκρατορία που υπήρξε από το 1299 έως το 1922.

Τούρκοι στο Κάρτζαλι το 1913, κατά τη συγκρότηση της Δημοκρατίας της Δυτικής Θράκης.

Υπό τον ιδρυτή του, τον Οσμάν Α΄, το νομαδικό κράτος των Οσμανιδών επεκτάθηκε κατά μήκος του ποταμού Σαγγαρίου και δυτικά προς τη Θάλασσα του Μαρμαρά. Έτσι, ο πληθυσμός της δυτικής Μικράς Ασίας είχε γίνει σε μεγάλο βαθμό τουρκόφωνος ως προς τη γλώσσα και μουσουλμανικός ως προς το θρήσκευμα. Υπό τον γιο του, Ορχάν Α΄, ο οποίος είχε επιτεθεί και είχε κατακτήσει την Προύσα το 1326, ανακηρύσσοντάς την ως πρωτεύουσα του οθωμανικού κράτους, η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναπτύχθηκε σημαντικά. Το 1354, οι Οθωμανοί πέρασαν στην Ευρώπη και εδραίωσαν την παρουσία τους στη χερσόνησο της Καλλίπολης, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνονταν και προς ανατολάς καταλαμβάνοντας την Άγκυρα. Πολλοί Τούρκοι από τη Μικρά Ασία άρχισαν να εγκαθίστανται στην περιοχή που είχε εγκαταλειφθεί από τους κυρίως Έλληνες κατοίκους που είχαν εγκαταλείψει τη Θράκη πριν από την οθωμανική εισβολή. Ωστόσο, οι Βυζαντινοί δεν ήταν οι μόνοι που υπέφεραν από την οθωμανική προέλαση γιατί, στα μέσα της δεκαετίας του 1330, ο Ορχάν προσάρτησε το τουρκικό μπεϊλίκι των Καρασίδων.. Αυτή η πρόοδος συνεχίστηκε επί βασιλείας του Μουράτ Α', ο οποίος τριπλασίασε τα εδάφη υπό την άμεση κυριαρχία του ελέγχοντας εδάφη έκτασης 260.000 τ.χλμ. στην Ευρώπη και τη Μικρά Ασία. Μόλις οι οθωμανικές δυνάμεις κατέλαβαν την Αδριανούπολη, την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά το 1365, άνοιξε ο δρόμος για την επέκταση των Τούρκων στη Βουλγαρία και τη Μακεδονία: το 1371 κατέλαβαν τις δύο αυτές περιοχές με τη Μάχη του Έβρου. Με τις κατακτήσεις της Θράκης, της Μακεδονίας και της Βουλγαρίας, σημαντικός αριθμός Τούρκων μεταναστών εγκαταστάθηκε σε αυτές τις περιοχές. Αυτή η μορφή οθωμανοτουρκικού αποικισμού έγινε μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος για την εδραίωση της θέσης και της εξουσίας των Τούρκων στα Βαλκάνια. Οι άποικοι ήταν στρατιώτες, νομάδες, αγρότες, τεχνίτες και έμποροι, δερβίσηδες, ιεροκήρυκες, θρησκευτικοί λειτουργοί και διοικητικό προσωπικό.

Το 1453, οι Οθωμανοί, υπό τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄, κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. Ο Μωάμεθ ανοικοδόμησε την κατεστραμμένη Πόλη και την έκανε πρωτεύουσα του κράτους του. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Οθωμανική Αυτοκρατορία εισήλθε σε μια μακρά περίοδο κατακτήσεων και επέκτασης με τα σύνορά της να διευρύνονται πάρα πολύ σε μικρό χρονικό διάστημα, εντάσσοντας στους κόλπους της εδάφηστην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή αλλά και στη Βόρεια Αφρική. Ο Σελίμ Α΄ επεξέτεινε πολύ τα ανατολικά και νότια σύνορα της αυτοκρατορίας στη Μάχη του Τσαλντιράν και αναγνωρίστηκε ως φύλακας των ιερών πόλεων της Μέκκας και της Μεδίνας. Ο διάδοχός του, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής, επεξέτεινε το κράτος του καταλαμβάνοντας το Βελιγράδι το 1521. Το Βελιγράδι αξιοποιήθηκε σαν εδαφική βάση για να κατακτηθεί η Ουγγαρία και άλλα εδάφη της Κεντρικής Ευρώπης (η Ουγγαρία έπεσε το 1526 με τη νίκη του Σουλεϊμάν στη Μάχη του Μοχάτς). Επίσης επεκτάθηκε και ανατολικότερα, και όχι μόνο προς τα βόρεια. Μετά το θάνατο του Σουλεϊμάν, οι οθωμανικές νίκες συνεχίστηκαν, αν και με λιγότερη συχνότητα. Το νησί της Κύπρου κατακτήθηκε το 1571, ενισχύοντας την οθωμανική κυριαρχία στους θαλάσσιους δρόμους της ανατολικής Μεσογείου. Ωστόσο, μετά την ήττα του στη Μάχη της Βιέννης, το 1683, ο Οθωμανικός στρατός έπεσε θύμα ενεδρών και ηττήθηκε πολλάκις. Η Συνθήκη του Κάρλοβιτς του 1699, η οποία παραχώρησε στην Αυστρία τις επαρχίες της Ουγγαρίας και της Τρανσυλβανίας, σηματοδότησε την πρώτη φορά στην ιστορία που η Οθωμανική Αυτοκρατορία υποχρεώθηκε να παραχωρήσει εδάφη σε άλλη χώρα.

Μέχρι τον 19ο αιώνα, η αυτοκρατορία άρχισε να παρακμάζει όταν εμφανίστηκαν εθνικιστικές εξεγέρσεις σε ολόκληρη την αυτοκρατορία. Έτσι, στο τελευταίο τέταρτο του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα περίπου 7-9 εκατομμύρια μουσουλμάνοι πρόσφυγες (Τούρκοι και ορισμένοι Κιρκάσιοι, Βόσνιοι, Γεωργιανοί κ.λπ.) από τα χαμένα εδάφη του Καυκάσου, της Κριμαίας, των Βαλκανίων και των νησιών της Μεσογείου μετανάστευσαν στη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη. Μέχρι το 1913, η κυβέρνηση, που λειτουργούσε υπό τις εντολές της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου ξεκίνησε ένα πρόγραμμα βίαιου εκτουρκισμού των μη τουρκικών μειονοτήτων. Το 1914, ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος και οι Τούρκοι σημείωσαν κάποια επιτυχία στην Καλλίπολη κατά τη διάρκεια της Μάχης των Δαρδανελίων το 1915. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η νεοτουρκική κυβέρνηση συνέχισε να εφαρμόζει τις πολιτικές εκτουρκισμού, οι οποίες επηρέασαν τις χριστιανικές μειονότητες, όπως τους Αρμένιους κατά τη γενοκτονία των Αρμενίων και τους Έλληνες κατά τη διάρκεια διαφόρων εκστρατειών εθνοκάθαρσης και εκδίωξης. Το 1918, η Οθωμανική Κυβέρνηση υπέγραψε την ανακωχή του Μούδρου με τους Συμμάχους.

Εκτός από τις μη τουρκικές μειονότητες που υπέστησαν εθνοκάθαρση υπό τους Νεότουρκους, τουρκικοί πληθυσμοί στα Βαλκάνια, τον Καύκασο και τη Μικρά Ασία έγιναν θύματα εθνοκαθάρσεων, σε αυτό που είναι γνωστό ως Δίωξη των Μουσουλμάνων κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου περίπου 2 εκατομμύρια Τούρκοι σκοτώθηκαν ή απελάθηκαν. Ο Πάουλ Μόιζες έχει χαρακτηρίσει τους Βαλκανικούς Πολέμους σαν μια «μη αναγνωρισμένη γενοκτονία».

Η Συνθήκη των Σεβρών —η οποία υπεγράφη το 1920 από την κυβέρνηση του Μεχμέτ ΣΤ΄, οδήγησε στο τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το τουρκικό εθνικό κίνημα, υπό τον Μουσταφά Κεμάλ, απέρριψε τη συνθήκη και ξεκίνησε τον Τουρκικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, και λόγω της επιτυχούς για τους Τούρκους έκβασης του πολέμου, η συνθήκη ακυρώθηκε και δεν επικυρώθηκε ποτέ. Έτσι τα γεγονότα οδήγησαν στην κατάργηση του οθωμανικού Σουλτανάτου το 1922. Έτσι σταμάτησε να υπάρχει η Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Νεότερα χρόνια

Άνθρωποι στη λεωφόρο Αναφαρταλάρ, Άγκυρα τη δεκαετία του 1950

Μόλις ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ηγήθηκε του Τουρκικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας ενάντια στις Συμμαχικές δυνάμεις που διαμέλισαν την πρώην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ένωσε την τουρκική μουσουλμανική πλειοψηφία υπέρ του και την οδήγησε με επιτυχία από το 1919 έως το 1922 στην εκδίωξη των δυνάμεων κατοχής από τα εδάφη τα οποία των Τουρκικό Εθνικό Κίνημα θεωρούσε σαν πατρίδα του τουρκικού λαού. Η τουρκική ταυτότητα έγινε το συνεκτικό στοιχείο των κατοίκων της Τουρκίας όταν, το 1923, υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης και ιδρύθηκε επίσημα η Δημοκρατία της Τουρκίας. Η προεδρία του Ατατούρκ σημαδεύτηκε από μια σειρά ριζοσπαστικών πολιτικών και κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που μετέτρεψαν την Τουρκία σε μια κοσμική, σύγχρονη δημοκρατία με αστική και πολιτική ισότητα για τις θρησκευτικές μειονότητες και τις γυναίκες.

Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 και του 1930, οι Τούρκοι, καθώς και άλλοι Μουσουλμάνοι, από τα Βαλκάνια, τη Μαύρη Θάλασσα, τα νησιά του Αιγαίου, τη Κύπρο, το σαντζάκι της Αλεξανδρέτας (Χατάι), τη Μέση Ανατολή και τη Σοβιετική Ένωση συνέχισαν να φτάνουν στην Τουρκία, οι περισσότεροι από τους οποίους εγκαταστάθηκαν στην αστική βορειοδυτική Μικρά Ασία. Ο κύριος όγκος αυτών των μεταναστών, γνωστών ως μουατζίρηδες, ήταν Βαλκάνιοι Τούρκοι που αντιμετώπισαν παρενοχλήσεις και διακρίσεις στις πατρίδες τους. Ωστόσο, υπήρχαν ακόμη υπολείμματα τουρκικού πληθυσμού σε πολλές από αυτές τις χώρες, επειδή η τουρκική κυβέρνηση ήθελε να διατηρήσει την παρουσία των κοινοτήτων αυτών, ώστε να διατηρηθεί ο τουρκικός χαρακτήρας αυτών των γειτονικών εδαφών. Ένα από τα τελευταία στάδια μετανάστευσης των Τούρκων στην Τουρκία ήταν μεταξύ των ετών 1940 και 1990 όταν περίπου 700.000 Τούρκοι έφτασαν από τη Βουλγαρία. Σήμερα, το 25 με 35% του πληθυσμού της Τουρκίας είναι απόγονοι αυτών των μεταναστών.

Γεωγραφική κατανομή

Παραδοσιακές περιοχές εποικισμού των Τούρκων

Τουρκία

Οι Τούρκοι είναι η μεγαλύτερη εθνότητα στη Τουρκία και αριθμούν 60 με 65 εκατομμύρια άτομα μόνο στη Τουρκία. Κατά καιρούς έχουν μεταναστεύσει διάφορα ρεύματα τουρκόφωνων πληθυσμών στη σημερινή Τουρκία, τα οποία χρονολογούνται από τις κατακτήσεις των Σελτζούκων τον 11ο αιώνα έως τις συνεχείς μεταναστεύσεις τουρκόφωνων πληθυσμών που συνεχίζονται μέχρι σήμερα (ιδίως Τούρκοι πρόσφυγες από γειτονικές χώρες, αλλά πιο πρόσφατα και οικονομικοί μετανάστες από τουρκόφωνες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες). Υπάρχουν διάφορες μικροδιαφορές στη γλώσσα και έθιμα τα οποία διακρίνουν τους Τούρκους σε γεωγραφικές υποομάδες. Για παράδειγμα, σημαντική είναι η συνεισφορά των Τούρκων της Μικράς Ασίας στο τουρκικό πολιτισμό. Αυτοί ζουν στο κεντρικό πυρήνα της ασιατικής Τουρκίας και ο πολιτισμός τους επέδρασε στην υπογράμμιση των ριζών της τουρκικής εθνικιστικής ιδεολογίας. Υπάρχουν επίσης νομαδικές τουρκικές φυλές που κατάγονται απευθείας από την Κεντρική Ασία, όπως οι Γιουρούκοι. Οι Τούρκοι της Μαύρης Θάλασσας έχουν μια ιδιαίτερη διάλεκτο, η οποία στερείται σε μεγάλο βαθμό την φωνηεντική αρμονία, κοινό στοιχείο των τουρκικών γλωσσών. Οι απόγονοι των μουατζίρηδων (Τούρκων προσφύγων) που διέφυγαν από διωγμούς από πρώην οθωμανικά εδάφη τον δέκατο ένατο και τις αρχές του εικοστού αιώνα αποτελούν σημαντικό συστατικό της τουρκικής εθνότητας. Υπάρχουν και πιο πρόσφατοι πρόσφυγες που συνέχισαν να ξεφεύγουν από διακρίσεις και διώξεις και μετά το 1950, και πιο πρόσφατα.

Αρχικά, οι μουατζίρηδες που έφτασαν στην Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία έφευγαν από πρώην οθωμανικά εδάφη που είχαν προσαρτηθεί από ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις (όπως στη Γαλλία για την Αλγερία ή στη Ρωσία για τη Κριμαία). Ωστόσο, τα μεγαλύτερα κύματα Τούρκων μεταναστών προήλθαν από τα Βαλκάνια στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι οδήγησαν στην απώλεια σχεδόν ολόκληρων των Βαλκανίων για τους Τούρκους. Τα μεγαλύτερα κύματα μουατζίρηδων προέρχονταν από τα Βαλκάνια (ιδιαίτερα από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και τη Γιουγκοσλαβία). Ωστόσο, σημαντικός αριθμός μεταναστών προήλθε επίσης από την Κύπρο, το σαντζάκι της Αλεξανδρέτας, τη Μέση Ανατολή (συμπεριλαμβανομένης της Υπεριορδανίας και της Υεμένης) τη Βόρεια Αφρική (όπως η Αλγερία και η Λιβύη) και τη Σοβιετική Ένωση (ειδικά από το Μεσχέτι).

Οι Τούρκοι που παρέμειναν στα πρώην οθωμανικά εδάφη συνέχισαν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις και διώξεις που στη συνέχεια οδήγησαν πολλούς να αναζητήσουν καταφύγιο στην Τουρκία, ιδιαίτερα οι Μεσχέτιοι Τούρκοι που απελάθηκαν σε ανατολικότερες σοβιετικές δημοκρατίες από τον Ιωσήφ Στάλιν το 1944, γιατί η Σοβιετική Ένωση σχεδίαζε να πιέσει την Τουρκία για εδαφικές παραχωρήσεις και επειδή φοβόταν τη συνεργασία τους με τη Τουρκία σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία. Τουρκικές μειονότητες στη Γιουγκοσλαβία (δηλ. Τούρκοι Βόσνιοι, Τούρκοι Κροάτες, Τούρκοι Κοσοβάροι, Τούρκοι Σλαβομακεδόνες, Τούρκοι Μαυροβούνιοι και Τούρκοι Σέρβοι) εγκατέλειψαν τη Γιουγκοσλαβία και έφυγαν για τη Τουρκία για να ξεφύγουν από το καθεστώς του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο τη δεκαετία του 1950. Ένα κύμα Τουρκοκύπριων κατέφυγε στη Τουρκία για να ξεφύγει από την κυπριακή διακοινοτική βία του 1955–74. Οι Τούρκοι Ιρακινοί άρχισαν να μεταναστεύουν στη Τουρκία για να ξεφεύγουν από τις διακρίσεις κατά την άνοδο του αραβικού εθνικισμού στις δεκαετίες του 1950 και του 1970, και αργότερα λόγω του πόλεμου Ιράν-Ιράκ του 1980–88. Οι Τούρκοι Βούλγαροι κατέφυγαν και αυτοί με τη σειρά τους για να ξεφύγουν από τις πολιτικές εκβουλγαρισμού κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «Διαδικασίας της Αναγέννησης» υπό τον κομμουνιστή ηγεμόνα Τόντορ Ζίβκοφ τη δεκαετία του 1980. Οι Τούρκοι Κοσοβάροι τράπηκαν σε φυγή προς τη Τουρκία λόγω του πόλεμου του Κοσσυφοπεδίου του 1998–99.

Σήμερα, περίπου 15–20 εκατομμύρια Τούρκοι της Τουρκίας είναι απόγονοι προσφύγων από τα Βαλκάνια. Υπάρχουν επίσης 1.5 εκατομμύριο Τούρκοι με καταγωγή από τη Μεσχετία και πάνω από 600.000 Τούρκοι με καταγωγή από τη Κύπρο οι οποίοι ζουν στη Τουρκία. Η Δημοκρατία της Τουρκίας εξακολουθεί να είναι το σίγουρο καταφύγιο για τους Τούρκους που διαφεύγουν από διώξεις και πολέμους. Για παράδειγμα, υπάρχουν περίπου 1 εκατομμύριο Σύριοι Τουρκομάνοι που ζουν στην Τουρκία λόγω του συριακού εμφυλίου πολέμου ο οποίος συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Κύπρος

Οι Τουρκοκύπριοι είναι απόγονοι των Οθωμανών Τούρκων που εγκαταστάθηκαν στο νησί της Κύπρου το 1571. Περίπου 30.000 Τούρκοι στρατιώτες έλαβαν γη από το κράτος μόλις εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο, δημιουργώντας μια σημαντική τουρκική κοινότητα στο νησί. Το 1960, μια απογραφή από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας αποκάλυψε ότι οι Τουρκοκύπριοι αποτελούσαν το 18.2% του πληθυσμού του νησιού. Ωστόσο, όταν σημειώθηκαν διακοινοτικές μάχες και εντάσεις μεταξύ των ετών 1963 και του 1974 μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων, το λεγόμενο «Κυπριακό», η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση διεξήγαγε απογραφή το 1973, χωρίς να συμπεριλάβει τον τουρκοκυπριακό πληθυσμό. Ένα χρόνο αργότερα, το 1974, το Τμήμα Στατιστικής και Έρευνας της κυπριακής κυβέρνησης υπολόγισε ότι ο τουρκοκυπριακός πληθυσμός στη Κύπρο ήταν 118.000 άτομα, το 18.4% του πληθυσμού. Ένα πραξικόπημα που έλαβε χώρα στην Κύπρο στις 15 Ιουλίου 1974 από Έλληνες και Ελληνοκύπριους υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα (Ένωσις) ακολουθήθηκε από στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας, τα στρατεύματα της οποίας δημιούργησαν μια τουρκοκυπριακή οντότητα στο βορρά του νησιού. Ως εκ τούτου, οι απογραφές που διενεργήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία δεν περιλαμβάνουν τον τουρκικό πληθυσμό που κατοικεί στην Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου. Μεταξύ των ετών 1975 και 1981, η Τουρκία ενθάρρυνε τους πολίτες της να εγκατασταθούν στη Βόρεια Κύπρο. Έκθεση της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αναφέρει ότι υπάρχουν 200.000 Τουρκόφωνοι κάτοικοι στην Κύπρο.

Βαλκάνια

Μια Τουρκάλα από τη Θεσσαλονίκη, 1917

Οι Τούρκοι διατηρούν σημαντικές κοινότητες σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας, της Βόρειας Μακεδονίας, του Κοσσυφοπεδίου, της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας από τότε που εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά εκεί οι πρόγονοι τους κατά την Οθωμανική περίοδο. Το 2022, ο τουρκικός πληθυσμός στα Βαλκάνια (εκτός Τουρκίας) ξεπερνά το 1 εκατομμύριο ανθρώπους. Η πλειονότητα των Τούρκων των Βαλκανίων σκοτώθηκαν ή εκτοπίστηκαν κατά τη διάρκεια του διωγμού των μουσουλμάνων κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και έφτασαν στην Τουρκία ως μουατζίρηδες.

Η πλειοψηφία των Ρουμελιωτών/Βαλκάνιων Τούρκων είναι απόγονοι Οθωμανών εποίκων. Ωστόσο, το πρώτο σημαντικό κύμα εγκατάστασης των Τούρκων της Μικράς Ασίας στα Βαλκάνια ανάγεται στη μαζική μετανάστευση μόνιμα εγκατεστημένων και νομάδων υπηκόων που ακολούθησαν τον σελτζούκο σουλτάνο Καϊκαούση Β΄ (γεν. 1237 – π. 1279/80), ο οποίος κατέφυγε στην αυλή του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου το 1262.

Σημειώνεται ότι, όταν αναφέρεται π.χ. "Τούρκοι Βόσνιοι", εννοούνται οι Τούρκοι αποτελούν πολίτες, π.χ. της Βοσνίας.

Αλβανία

Οι Τουρκαλβανοί είναι μια από τις μικρότερες τουρκικές κοινότητες στα Βαλκάνια. Μόλις η Αλβανία τέθηκε υπό Οθωμανική κυριαρχία, ο τουρκικός πληθυσμός ήταν πολύ μικρός. Ωστόσο, ορισμένοι Τούρκοι άποικοι με καταγωγή από περιοχές της Μικράς Ασίας έφτασαν το 1415–30 και τους δόθηκαν τιμαρικά κτήματα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, η τουρκική γλώσσα ήταν η έκτη πιο ομιλούμενη γλώσσα στη χώρα (μετά τα αλβανικά, τα ελληνικά, τα σλαβομακεδονικά, τα ρομανικά και τα αρμάνικα).

Βοσνία και Ερζεγοβίνη

Οι Τούρκοι Βόσνιοι εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά στη περιοχή μετά την κατάκτηση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης από τους Τούρκους. Έτσι, οι Τούρκοι αποτελούν την αρχαιότερη εθνική μειονότητα στη χώρα. Η τουρκοβοσνιακή κοινότητα συρρικνώθηκε λόγω της μαζικής μετανάστευσης στην Τουρκία όταν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη εντάχθηκε στην Αυστροουγγαρία στα τέλη του 19ου αιώνα.

Το 2003 η Κοινοβουλευτική Συνέλευση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ενέκρινε τον «Νόμο για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Μελών των Εθνικών Μειονοτήτων» ο οποίος προστάτευε επίσημα τις πολιτιστικές, θρησκευτικές, εκπαιδευτικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ελευθερίες της τουρκικής μειονότητας.

Βουλγαρία

Ποσοστό Τούρκων στη Βουλγαρία ανά επαρχία (2011)

Οι Τούρκοι της Βουλγαρίας αποτελούν τη μεγαλύτερη τουρκική κοινότητα στα Βαλκάνια καθώς και τη δεύτερη μεγαλύτερη εθνότητα (μετά τους Βουλγάρους) στη Βουλγαρία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αποτελούν πλειοψηφία στην επαρχία Κάρτζαλι (όπου αποτελούν το 66.2% του πληθυσμού) και στην επαρχία Ραζγκράντ (όπου αποτελούν το 50.02% του πληθυσμού). Σημαντικές μειονότητες Τούρκων υπάρχουν και στην επαρχία Σιλίστρας (όπου αποτελούν το 36.09% του πληθυσμού), στην επαρχία Ταργκόβιστε (όπου αποτελούν το 35.80% του πληθυσμού) και την επαρχία Σούμεν (όπου αποτελούν το 30.29% του πληθυσμού). Οι Τούρκοι της Βουλγαρίας υπέστησαν εθνοκαθάρσεις κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα και στη συνέχεια στοχοποιήθηκαν κατά τη διαδικασία της Αναγέννησης που είχε ως στόχο να τους αφομοιώσει στον κυρίαρχο βουλγαρικό πληθυσμό.

Κροατία και Κοσσυφοπέδιο

Οι Τουρκοκροάτες άρχισαν να εγκαθιστώνται στην περιοχή κατά τους διάφορους Κροατοοθωμανικούς πολέμους. Παρά το γεγονός ότι αποτελούν μια μικρή μειονότητα, οι Τούρκοι συγκαταλέγονται στις 22 επίσημα αναγνωρισμένες εθνικές μειονότητες στην Κροατία.

Οι Τούρκοι Κοσοβάροι είναι η τρίτη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα στο Κοσσυφοπέδιο (μετά τους Σέρβους και τους Βόσνιους). Αποτελούν την πλειοψηφία στην πόλη και τον δήμο της Μαμούσας.

Μαυροβούνιο

Οι Τούρκοι Μαυροβούνιοι αποτελούν τη μικρότερη τουρκική μειονότητα στα Βαλκάνια. Άρχισαν να εγκαθιστώνται στην περιοχή μετά την προσάρτηση του Μαυροβουνίου στους Τούρκους. Το 1707 δολοφονήθηκαν πολλοί Τούρκοι και γενικότερα μουσουλμάνοι οι οποίοι ζούσαν στην επικράτεια του σημερινού Μαυροβουνίου. Αυτό το πρώιμο παράδειγμα εθνοκάθαρσης χαρακτηρίζεται από το επικό ποίημα Το Στεφάνι του Βουνού (1846). Μετά την αποχώρηση των Οθωμανών, η πλειοψηφία των εναπομεινάντων Τούρκων μετανάστευσε στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Σήμερα, οι εναπομείναντες Τούρκοι Μαυροβούνιοι ζουν κυρίως στην παραλιακή πόλη Μπαρ.

Βόρεια Μακεδονία

Οι Τούρκοι Σλαβομακεδόνες αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη τουρκική κοινότητα στα Βαλκάνια καθώς και τη τρίτη μεγαλύτερη εθνότητα στη Βόρεια Μακεδονία. Αποτελούν πλειοψηφία στον Δήμο Τσεντάρ Ζούπα και τον Δήμο Πλάσνιτσας. Παράλληλα αποτελούν σημαντικές μειονότητες στους δήμους Μαυρόβου και Ροστούσας, Δήμος Στουντενίτσανης, Ντόλνενι Καρμπίντσι και Βασίλεβο.

Ρουμανία

Οι Τούρκοι Ρουμάνοι ζουν κυρίως στη Βόρεια Δοβρουτσά. Μόνο στο Ντομπρομίρ στην επαρχία Κωνστάντζας οι Τούρκοι εξακολουθούν να αποτελούν πλειοψηφία. Ιστορικά, οι Τούρκοι στη Ρουμανία αποτελούσαν πλειοψηφία και σε άλλες περιοχές, όπως στο νησί Άντα Καλέ το οποίο βυθίστηκε για να δημιουργηθεί ο υδροηλεκτρικός σταθμός Σιδηρά Πύλη Α΄.

Σερβία

Οι Τούρκοι Σέρβοι έχουν συνεχή παρουσία στη Σερβία από τότε που ξεκίνησε η Οθωμανική κατάκτηση της Σερβίας. Παραδοσιακά ζούσαν στις αστικές περιοχές της Σερβίας. Το 1830, όταν παραχωρήθηκε αυτονομία στο Πριγκιπάτο της Σερβίας, οι περισσότεροι Τούρκοι μετανάστευσαν ως «μουατζίρηδες» (πρόσφυγες) στην Οθωμανική Τουρκία και μέχρι το 1862 οι περισσότεροι από τους εναπομείναντες Τούρκους της Σερβίας εγκατέλειψαν την Κεντρική Σερβία, συμπεριλαμβανομένων 3.000 Τούρκων που ζούσαν στο Βελιγράδι. Σήμερα, οι λίγοι Τούρκοι που έχουν απομείνει στη χώρα ζουν στο Βελιγράδι και στο Σαντζάκι.

Καύκασος

Αζερμπαϊτζάν

Οι Τούρκοι του Αζερμπαϊτζάν άρχισαν να εγκαθιστρώνται στο σημερινό Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στο Αζερμπαϊζάν (μεταξύ των ετών 1578 και 1603). Το 1615, ο ηγεμόνας των Σαφαβίδων, Σάχης Αμπάς Α΄, είχε ήδη ενισχύσει την παρουσία των Σαφαβιδών στη περιοχή και στη συνέχεια απέλασε χιλιάδες ανθρώπους από το Αζερμπαϊτζάν. Το 1998, 19.000 από τους Τούρκους κατοίκους του Αζερμπαϊτζάν είχαν καταγωγή από τους αρχικούς αποίκους της περιόδου 1578-1603. Αν και η τουρκική γλώσσα μοιάζει πολύ με τα αζερικά, σε βαθμό που δεν χρειάζονται υπότιτλοι ή διδασκαλία για να γίνει κατανοητή η γλώσσα του ενός από τον ομιλητή της άλλης, οι Τούρκοι είναι διακριτή ομάδα από την υπόλοιπη αζερική κοινωνία επειδή ασκούν το σουνιτικό Ισλάμ (και όχι το σιιτικό Ισλάμ που είναι η κυρίαρχη μορφή του Ισλάμ στη χώρα).

Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η τουρκική κοινότητα του Αζερμπαϊτζάν έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω του μεγάλου κύματος Μεσχέτιων Τούρκων προσφύγων που έφτασαν στο Αζερμπαϊτζάν λόγω των μετεγκαταστάσεων τους κατά την Σοβιετική κυριαρχία.

Γεωργία

Οι Τούρκοι άρχισαν να εγκαθιστώνται στην Αμπχαζία κατά τον δέκατο έκτο αιώνα όταν η περιοχή έπεσε στον έλεγχο των Οθωμανών. Σήμερα, υπάρχουν Τούρκοι που συνεχίζουν να ζουν στην περιοχή και υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες τούρκοι αμπχαζικής καταγωγής στη Τουρκία.

Πριν την κατάκτηση της Μεσχετίας από τους Οθωμανούς, εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι εισβολείς είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή ήδη από τον δέκατο τρίτο αιώνα. Εκείνη την εποχή, η κύρια πόλη της περιοχής, η Αχαλτσίχα, αναφέρεται σε ιστορικές πηγές με το τουρικκής προέλευσης όνομα «Ακσικά», το οποίο σημαίνει «Λευκό Φρούριο». Από εκεί προέρχεται και ο χαρακτηρισμός των Τούρκων της περιοχής ως Τούρκοι Αχίσκα. Οι τοπικοί ηγέτες έλαβαν τον τουρκικό τίτλο "αταμπέκ" από τον οποίο προήλθε το όνομα ενός εκ των τεσσάρων βασιλείων της Γεωργίας κατά τον 15ο αιώνα (συγκεκριμένα, του βασιλείου Σάμτσχε-Σααταμπάγκο). Μια πηγή γράφει ότι η γη των Αταμπέκ ονομάζεται Σάμτσχε [Μεσχετία]". Το 1555 οι Οθωμανοί κατέκτησαν το δυτικό τμήμα της Μεσχετίας σύμφωνα με τους όρους που έθεσε η Ειρήνη της Αμάσειας, ενώ οι Σαφαβίδες κατέλαβαν το ανατολικό τμήμα της Μεσχετίας. Στη συνέχεια, το 1578 οι Οθωμανοί επιτέθηκαν στην περιοχή που βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Σαφαβιδών. Αυτή η εισβολή ήταν και η αιτία που ξεκίνησε τον Οθωμανοσαφαβιδικό Πόλεμο (1578-1590). Η Μεσχετία εξασφαλίστηκε για τους Οθωμανούς το 1639 μετά από μια συνθήκη ειρήνης που υπέγραψε η αυτοκρατορία με το Ιράν και έβαλε τέλος στις ιρανικές προσπάθειες για την κατάληψη της περιοχής από το Ιράν. Με την άφιξη περισσότερων Τούρκων αποικιστών, η τουρκική κοινότητα της περιοχής αυξήθηκε σημαντικά.

Ωστόσο, όταν οι Οθωμανοί έχασαν τον έλεγχο της περιοχής το 1833, πολλοί Μεσχέτιοι Τούρκοι μετανάστευσαν στην Τουρκία. Οι μεταναστεύσεις των Τούρκων της Μεσχετίας προς την Τουρκία συνεχίστηκαν και όταν ξέσπασε ο Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1877–1878) και η Επανάσταση των Μπολσεβίκων (1917), και συνέχισαν μετά την ενσωμάτωση της Γεωργίας στη Σοβιετική Ένωση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ορισμένοι Τούρκοι της Μεσχετίας μετεγκαταστάθηκαν επίσης σε άλλες παραμεθόριες περιοχές της ΕΣΣΔ, και όσοι παρέμειναν στη Γεωργία έγιναν στόχος των εκστρατειών σοβιετοποίησης. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η σοβιετική διοίκηση ξεκίνησε μια μαζική απέλαση των 115.000 Μεσχέτιων Τούρκων που είχαν απομείνει στη περιοχή το 1944, αναγκάζοντάς τους να μετεγκατασταθούν σε άλλες περιοχές του Καυκάσου και στις σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας.

Έτσι, σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες Μεσχέτιοι Τούρκοι βρίσκονται διασκορπισμένοι στα μετασοβιετικά κράτη (ιδιαίτερα στο Καζακστάν, το Αζερμπαϊτζάν, τη Ρωσία, το Κιργιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Ουκρανία). Επιπλέον, πολλοί έχουν εγκατασταθεί στην Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι προσπάθειες επαναπατρισμού τους στη Γεωργία είχαν ως αποτέλεσμα οι γεωργιανές αρχές να λάβουν αιτήσεις που κάλυπταν 9.350 άτομα εντός της διετούς περιόδου υποβολής αιτήσεων επανεγκατάστασης των Μεσχέτιων Τούρκων στη Γεωργία (μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2010).

Μια ιρακινή Τουρκομάνισσα με παραδοσιακή τουρκική φορεσιά.

Μέση Ανατολή

Ιράκ

Οι Τούρκοι, γνωστοί και με την ονομασία Ιρακινοί Τουρκομάνοι, είναι η τρίτη μεγαλύτερη εθνότητα στο Ιράκ (δηλαδή μετά τους Κούρδους). Η πλειοψηφία των Τούρκων του Ιράκ είναι απόγονοι Οθωμανών εποίκων (π.χ. στρατιώτες, έμποροι και δημόσιοι υπάλληλοι) οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Ιράκ από τη Μικρά Ασία. Σήμερα, οι περισσότεροι Τουρκομάνοι του Ιράκ ζουν σε μια περιοχή που ονομάζεται Τουρκμενελία, η οποία εκτείνεται από τα βορειοδυτικά προς τα ανατολικά με κατεύθυνση προς το κέντρο του Ιράκ. Το Κιρκούκ θεωρείται πολιτιστική πρωτεύουσα των Τούρκων του Ιράκ.

Ιστορικά, οι μεταναστεύσεις των Τούρκων στο Ιράκ χρονολογούνται από τον 7ο αιώνα, όταν Τούρκοι εντάχθηκαν στους Ομεϋαδικούς στρατούς του Ούμπαϊντ Αλάχ ιμπν Ζιγιάντ. Χιλιάδες τουρκομάνοι πολεμιστές έφτασαν στη περιοχή κατά τη βασιλεία των Αββασιδών. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς τους Τούρκους εξαραβίστηκαν και αφομοιώθηκαν από τους ντόπιους. Η επόμενη μεγάλης κλίμακας μετανάστευση συνέβη στην εποχή των Σελτζούκων μετά την εισβολή του σουλτάνου Τουγρούλ Μπέη στη περιοχή το 1055. Τα επόμενα 150 χρόνια, οι Σελτζούκοι Τούρκοι εγκατέστησαν μεγάλες Τουρκμενικές κοινότητες κατά μήκος των πολυτιμότερων εμπορικών διαδρομών στο βόρειο Ιράκ. Ωστόσο, το μεγαλύτερο κύμα μετανάστευσης Τούρκων στην επικράτεια του σημερινού Ιράκ σημειώθηκε στους τέσσερις αιώνες της Τουρκοκρατίας στο Ιράκ (1535–1919). Το 1534, ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής εξασφάλισε την προσάρτηση της Μοσούλης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Μοσούλη έγινε έδρα ενός εγιαλετίου. Οι Οθωμανοί ενθάρρυναν τη μετανάστευση κατοίκων από τη Μικρά Ασία και την εγκατάσταση Τούρκων κατά μήκος του βόρειου Ιράκ. Μετά από 89 χρόνια ειρήνης, ο Οθωμανοσαφαβιδικός Πόλεμος (1623-1639) ήταν ο πόλεμος κατά τον οποίο ο Μουράτ Δ΄ ανακατέλαβε τη Βαγδάτη. Παράλληλα με την ερπιτυχή έκβαση για τους Οθωμανούς του πολέμου αυτού εξασφαλίστηκε η παραμονή του Ιράκ, γεγονός το οποίο είχε ως αποτέλεσμα τη συνεχή εισροή Τούρκων εποίκων μέχρι το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας το 1919.

Μετά την ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, οι Τουρκομάνοι του Ιράκ αρχικά επιδίωξαν την ένταξη του Βιλαετίου της Μοσούλης στη Τουρκία. Ωστόσο, συμμετείχαν στις εκλογές για τη Συντακτική Συνέλευση υπό την προϋπόθεση της διατήρησης του τουρκικού χαρακτήρα στη διοίκηση του Κιρκούκ και την αναγνώριση της τουρκικής ως επίσημης γλώσσας της περιοχής, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι αποτελούσαν πλέον μέρος του βρετανικού προτεκτοράτου του Ιράκ (όπως και το Κιρκούκ). Αν και οι Τούρκοι αναγνωρίστηκαν ως συστατική οντότητα του Ιράκ, μαζί με τους Άραβες και τους Κούρδους, στο σύνταγμα του 1925, οι Τουρκομάνοι του Ιράκ δεν έλαβαν την ίδια επίσημη αναγνώριση. Στη συνέχεια, οι Τουρκομάνοι του Ιράκ άρχισαν να δέχονται ολοένα και περισσότερες διακρίσεις από τις πολιτικές διαδοχικών καθεστώτων (π.χ. οι σφαγές του Κιρκούκ το 1923, το 1947, το 1959 και το 1979). Το Κόμμα Μπάαθ συνέχισε τις διακρίσεις κατά των μη Αράβων που ζούσαν στο Ιράκ.

Έτσι, η θέση των Τουρκομάνων του Ιράκ έχει αλλάξει. Ενώ μέχρι το 1919 αποτελούσαν την εθνότητα που είχε τα περισσότερα προνόμια και την ηγετική θέση στη περιοχή έγιναν μια μειονότητα που υφίσταται όλο και περισσότερες διακρίσεις. Οι πολιτικές εθνικής, πολιτιστικής και γλωσσικής αραβοποίησης και κουρδοποίησης των κατοίκων οδήγησαν πολλούς Τουρκομάνους του Ιράκ να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και. Οι Τουρκομάνοι βίωσαν διώξεις, τρομοκρατία ακόμη και εθνοκαθάρσεις. Κατά συνέπεια, πολλοί Τουρκομάνοι του Ιράκ κατέφυγαν στην Τουρκία, ενώ υπάρχει επίσης αυξανόμενη μετανάστευση στη Δυτική Ευρώπη (ιδιαίτερα στη Δανία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο) καθώς και στον Καναδά, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία.

Αίγυπτος

Οι Τούρκοι Αιγύπτιοι είναι ως επί το πλείστον απόγονοι Τούρκων εποίκων που έφτασαν στη περιοχή κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Αίγυπτο (1517–1867 και 1867–1914). Ωστόσο, με εξαίρεση τους Φατιμίδες, από τους Τουλουνίδες (868–905) μέχρι το 1952 η Αίγυπτος κυβερνήθηκε είτε από άτομα τουρκικής καταγωγής είτε από άτομα που είχαν μεγαλώσει σύμφωνα με τις παραδόσεις του τουρκικού κράτους. Ως εκ τούτου, κατά τη διάρκεια της ύπαρξης του σουλτανάτου των Μαμελούκων, οι αραβικές πηγές δείχνουν ότι το κράτος των Μπαχρί αυτοαποκαλούταν Κράτος των Τούρκων. Ωστόσο, η οθωμανική κληρονομιά είναι το κύριο κίνητρο για τη διατήρηση του τουρκικού πολιτισμού στην Αίγυπτο, ο οποίος παραμένει επιδραστικός μέχρι σήμερα.

Λίβανος

Οι Τουρκομάνοι του Λιβάνου αποτελούν μία από τις βασικές εθνότητες του Λιβάνου. Η κυριαρχία αρκετών τουρκογενών δυναστειών στη περιοχή οδήγησε στη μετανάστευση τουρκόφωνων προς τον Λίβανο επί Τουλουνιδών (868–905), Ιχσιδίδων (935–969), Σελτζούκων (1037–1194), Μαμελούκων (1291–1515), αλλά και κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (1516–1918) στο Λίβανο. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος της τουρκολιβανέζικης κοινότητας κατάγεται από τους Οθωμανούς εποίκους στον Λίβανο με καταγωγή από τη Μικρά Ασία. Ωστόσο, με την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον 19ο αιώνα, τουρκικές μειονότητες από άλλες περιοχές βρήκαν καταφύγιο στον Οθωμανικό Λίβανο (όπως οι Τούρκοι της Αλγερίας μετά τη γαλλική κατάκτηση της Βόρειας Αφρικής το 1830, και οι Τουρκοκρητικοί το 1897 λόγω αναταραχών στην Ελλάδα και τη Κρήτη).

Συρία

Οι τουρκόφωνοι Σύροι Τουρκομάνοι αποτελούν τη τρίτη μεγαλύτερη εθνότητα στη Συρία (μετά τους Άραβες και τους Κούρδους). Ωστόσο, ορισμένες εκτιμήσεις υποστηρίζουν ότι εάν ληφθούν υπόψη οι αραβοποιημένοι Τούρκοι που δεν μιλούν πλέον τουρκικά, τότε αποτελούν συλλογικά τη δεύτερη μεγαλύτερη εθνότητα στη Συρία μετά τους Άραβες. Η πλειοψηφία των Σύριων Τουρκομάνων είναι απόγονοι Τούρκων εποίκων από τη Μικρά Ασία που έφτασαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας (1516–1918). Σήμερα, ζουν κυρίως σε περιοχές κοντά στα σύνορα Συρίας-Τουρκίας. Δηλαδή ζουν κυρίως σε μια περιοχή που ξεκινά από τις επαρχίες Ιντλίμπ και Χαλεπίου και καταλήγει στο Κυβερνείο της Ράκας. Πολλοί κατοικούν επίσης στις ορεινές περιοχές γύρω από τη Λατάκια και στην ίδια τη πόλη, στο Χομς και τις παραπλήσιες περιοχές. Υπάρχουν Τουρκομάνοι που ζουν στη Χάμα, τη Δαμασκό, αλλά και στις περιοχές Νταράα (η οποία συνορεύει με την Ιορδανία ) και Κουνέιτρα (η οποία συνορεύει με το Ισραήλ).

Οι μεταναστεύσεις τουρκικών πληθυσμών στη Συρία ξεκίνησαν τον 11ο αιώνα, ειδικά αφότου οι Σελτζούκοι Τούρκοι άνοιξαν το δρόμο για τη μαζική μετανάστευση Τούρκων νομάδων μόλις κατέλαβαν τη βόρεια Συρία το 1071 και αφού κατέλαβαν τη Δαμασκό το 1078 και το Χαλέπι το 1086 Μέχρι τον 12ο αιώνα η τουρκογενής δυναστεία των Ζενγκίδων συνέχισε να εγκαθιστά Τουρκομάνους στο Χαλέπι με στόχο να επανδρώσει τη περιοχή με αρκετούς μουσουλμάνους για να αντιμετωπίσει τις επιθέσεις των Σταυροφόρων. Οι μεταναστεύσεις τουρκόφωνων πληθυσμών συνεχίστηκαν και όταν οι Μαμελούκοι κατέλαβαν τη Συρία το 1260. Ωστόσο, οι πυκνότερες μεταναστεύσεις Τουρκικών πληθυσμών στη περιοχή σημειώθηκαν μετά την κατάκτηση της Συρίας από τον Οθωμανό σουλτάνο Σελίμ Α΄ το 1516. Η τουρκική μετανάστευση από τη Μικρά Ασία στην Οθωμανική Συρία συνέχισε αδιάκοπα για σχεδόν 400 χρόνια, έως ότου έληξε η οθωμανική κυριαρχία το 1918

Το 1921 η Συνθήκη της Άγκυρας έθεσε την περιοχή της Αλεξανδρέτας (η οποία σήμερα ανήκει στην τουρκική επαρχία Χατάι) στη κατοχή της γαλλικής εντολής της Συρίας σαν αυτόνομη περιοχή. Το άρθρο 7 όριζε ότι η τουρκική γλώσσα θα λάμβανε επίσημης αναγνώρισης. Ωστόσο, μόλις η Γαλλία ανακοίνωσε ότι θα χορηγούσε πλήρη ανεξαρτησία στη Συρία, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ ζήτησε να δοθεί το ίδιο καθεστώς και στην Αλεξανδρέττα. Κατά συνέπεια, ιδρύθηκε το κράτος του Χατάι ιδρύθηκε το 1938 και στη συνέχεια ζήτησε από την κυβέρνηση της Άγκυρας να ενταχθεί στη Δημοκρατία της Τουρκίας. Η Γαλλία συμφώνησε στην ένταξη του Χατάι στη Τουρκία στις 23 Ιουλίου 1939.

Στη συνέχεια, εξαιτίας των πολιτικών αραβοποίησης των κατοίκων τα ονόματα των τουρκικών χωριών στη Συρία άλλαξαν με αραβικά και ορισμένες περιοχές με πλειοψηφία Τούρκων εθνικοποιήθηκαν και επανοικίστηκαν με Άραβες κοντά στα τουρκικά σύνορα. Μεταξύ των ετών 1945 και 1953 πολλοί Τουρκομάνοι της Συρίας εγκατέλειψαν τη Συρία. Πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν σε περιοχές της νότιας Τουρκίας. Από τον Συριακό Εμφύλιο Πόλεμο (2011–σήμερα) και έπειτα πολλοί Σύριοι Τουρκομάνοι έχουν εκτοπιστεί σε άλλες περιοχές της Συρίας και πολλοί έχουν ζητήσει άσυλο στην Τουρκία, την Ιορδανία, τον Λίβανο και το βόρειο Ιράκ, καθώς και σε πολλές χώρες της Δυτικής Ευρώπης και την Αυστραλία.

Αλγερία

Οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Αλγερία το 1515 και τη Τυνησία το 1534 (αλλά η Τυνησία εντάχθηκε πλήρως στην αυτοκρατορία το 1574) και άρχισαν να εγκαθιστούν Τούρκους στη περιοχή, ιδιαίτερα στις παραθαλάσσιες πόλεις και τα περίχωρά τους. Μόλις αυτές οι περιοχές έπεσαν στους Γάλλους, οι Γάλλοι κατέταξαν τους πληθυσμούς των αποικιών τους σε δύο ομάδες (Άραβες και Βερβέρους) παρά το γεγονός ότι αυτές οι χώρες είχαν ποικιλόμορφους πληθυσμούς. Είχαν επίσης Τούρκους και Κουλουγλίδες κατοίκους, δηλαδή άτομα με μερική τουρκική καταγωγή.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ «ο πληθυσμός της Αλγερίας [είναι] ένα μείγμα [ανθρώπων] αραβικής, βερβερικής και τουρκικής καταγωγής». Εν τω μεταξύ, το Υπουργείο Εξωτερικών της Αυστραλίας ανέφερε ότι η Αλγερία (και η Τυνησία) περιλαμβάνουν ένα "ισχυρό τουρκικό στοιχείο". Σήμερα, οι τουρκικές οικογένειες στην Αλγερία συνεχίζουν να ασκούν την Ισλαμική σχολή Χαναφί (σε αντίθεση με τους Άραβες και τους Βερβέρους που ασκούν τη σχολή Μαλίκι). Επιπλέον, πολλοί διατηρούν τουρκικά επώνυμα — τα οποία εκφράζουν ως επί το πλείστον προέλευση ή τουρκική καταγωγή από τη Μικρά Ασία.

Λιβύη

Οι Τούρκοι Λίβυοι αποτελούν τη τρίτη μεγαλύτερη εθνότητα στη Λιβύη (μετά τους Άραβες και τους Βέρβερους) και ζουν κυρίως στη Μισράτα, την Τρίπολη, τη Ζαουίγια, τη Βεγγάζη και τη Ντέρνα. Ορισμένοι Τούρκοι Λίβυοι ζουν σε πιο απομακρυσμένες περιοχές της χώρας (π.χ. στη τουρκική γειτονιά Χάι αλ-Ατράκ στο Αουμπαρί). Είναι απόγονοι Τούρκων εποίκων που τους δόθηκαν κίνητρα να μεταναστεύσουν από τη Μικρά Ασία στη Λιβύη κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στη Λιβύη που διήρκεσε μεταξύ 1555 και 1911.

Σήμερα, η πόλη Μισράτα θεωρείται το «κύριο κέντρο της τουρκικής κοινότητας στη Λιβύη». Συνολικά, οι Τούρκοι αποτελούν περίπου τα δύο τρίτα (περίπου 270.000) των 400.000 κατοίκων της Μισράτα. Κατά συνέπεια, από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη το 2011, η Μισράτα έγινε «το προπύργιο της λιβυκής αντίστασης» και οι Τούρκοι Λίβυοι έπαιξαν εξέχουσα θέση στον πόλεμο. Το 2014, ένας πρώην αξιωματικός του Μουαμάρ Καντάφι ανέφερε στους Τάιμς της Νέας Υόρκης ότι ο εμφύλιος πόλεμος ήταν τώρα μια «διαμάχη εθνοτήτων» μεταξύ αραβικών (όπως οι Ζιντανί) και τουρκικών φυλών (όπως οι Μισράτιοι), καθώς και ενάντια στους Βέρβερους και τους Κιρκάσιους.

Τυνησία

Ο πληθυσμός της Τυνησίας αποτελείται «κυρίως από ανθρώπους αραβικής, βερβερικής και τουρκικής καταγωγής». Οι Τούρκοι Τυνήσιοι άρχισαν να εγκαθιστώνται στην περιοχή το 1534. Περίπου 10.000 Τούρκοι στρατιώτες αποβιβάστηκαν στη Τυνησία όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις των κατοίκων της Τυνησίας που ζήτησαν τη βοήθεια των Τούρκων επειδή επικρατούσε μια φήμη ότι οι Ισπανοί θα εισέβαλαν στη χώρα. Όσο η Τυνησία ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία, η τουρκική κοινότητα κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της Τυνησίας για αιώνες. Ως αποτέλεσμα, η εθνική σύσταση της Τυνησίας άλλαξε σημαντικά με τη συνεχή μετανάστευση Τούρκων από τη Μικρά Ασία και αλλού, κύμα που διήρκεσε πάνω από 300 χρόνια. Επιπλέον, ορισμένοι Τούρκοι παντρεύτηκαν ντόπιους και οι άρρενες απόγονοί τους ονομάζονται «Κουλουγλίδες ».

Σύγχρονη διασπορά

Ευρώπη

Η σύγχρονη μετανάστευση Τούρκων στη Δυτική Ευρώπη ξεκίνησε με τους Τουρκοκύπριους που μετανάστευσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές της δεκαετίας του 1920, όταν η Βρετανική Αυτοκρατορία προσάρτησε την Κύπρο το 1914 και οι κάτοικοι της Κύπρου έγιναν υπήκοοι του βρετανικού Στέμματος. Ωστόσο, η έξοδος των Τουρκοκυπρίων από το νησί τους αυξήθηκε σημαντικά τις δεκαετίες του 1940 και του 1950 λόγω της σύγκρουσης στην Κύπρο. Αντίθετα, το 1944, Τούρκοι που εκτοπίστηκαν βίαια από τη Μεσχετία της Γεωργίας κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (οι Τούρκοι της Μεσχετίας) εγκαταστάθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη (ιδιαίτερα στη Ρωσία και την Ουκρανία). Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η μετανάστευση ανθρώπων από την Τουρκία με κατεύθυνση τη Δυτική και Βόρεια Ευρώπη αυξήθηκε σημαντικά όταν Τούρκοι «φιλοξενούμενοι εργάτες» άρχισαν να μετακομίζουν σε χώρες της βόρειας Ευρώπης στο πλαίσιο μιας «Συμφωνίας Εξαγωγών Εργασίας» με τη Γερμανία το 1961. Η συμφωνία αυτή ακολουθήθηκε από παρόμοιες συμφωνίες με την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Αυστρία το 1964, τη Γαλλία το 1965. και τη Σουηδία το 1967. Πιο πρόσφατα, Τούρκοι από τη Βουλγαρία, Τούρκοι από τη Ρουμανία και Τούρκοι της Δυτικής Θράκης έχουν επίσης μεταναστεύσει στη Δυτική Ευρώπη.

Το 1997 ο καθηγητής Σερβέτ Μπαϊράμ και η Καθηγήτρια Μπάρμπαρα Σέλς έγραψαν ότι 10 εκατομμύρια Τούρκοι ζούσαν στη Δυτική Ευρώπη και στα Βαλκάνια (εξαιρουμένης της Κύπρου και της Τουρκίας). Το 2010, ο Μπόρις Χαρκόφσκι από το Κέντρο Εθνοτικών και Πολιτικών Επιστημονικών Μελετών έγραψε ότι στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζούσαν έως και 15 εκατομμύρια Τούρκοι. Σύμφωνα με τον δρ. Αράξ Πασαγιάν, το 2012 ζούσαν 10 εκατομμύρια «τούρκοι ευρωπαϊκής καταγωγής» στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ολλανδία και το Βέλγιο. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης σημαντικές τουρκικές κοινότητες στην Αυστρία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελβετία, την Ιταλία, το Λίχτενσταϊν, τις Σκανδιναβικές χώρες και τα μετασοβιετικά κράτη.

Το 2020, οι Τούρκοι στη Γερμανία ανέρχονταν μεταξύ 4 και 7 εκατομμυρίων (δηλαδή αποτελούσαν το 5–9% του πληθυσμού της Γερμανίας). Περίπου 2 εκατομμύρια Τούρκοι ζουν στο Βερολίνο, και η γερμανική πρωτεύουσα είναι η πόλη με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση Τούρκων εκτός Τουρκίας.

Αμερική

Στην απογραφή του 2000, 117.575 Αμερικανοί δήλωσαν Τούρκοι. Ωστόσο, ο πραγματικός αριθμός των Τουρκοαμερικανών είναι πολύ μεγαλύτερος με τους περισσότερους να επιλέγουν να μην δηλώσουν στην απογραφή ότι είναι Τούρκοι. Έτσι, οι Τουρκοαμερικανοί έχουν θεωρηθεί ως μια κοινότητα «δύσκολο να καταμετρηθεί με ακρίβεια». Το 1996 ο καθηγητής Τζον Τζ. Γκραμπόφσκι είχε υπολογίσει τον αριθμό των Τούρκων στις ΗΠΑ σε 500.000 άτομα. Μέχρι το 2009, είχαν αυξηθεί και στις ΗΠΑ σύμφωνα με νεότερη εκτίμηση ζούσαν 850.000 έως 900.000 Τούρκοι. Πιο πρόσφατα, το 2012, ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Τζον Μπράισον, δήλωσε ότι πάνω από 1 εκατομμύριο Τούρκοι ζούσαν στς ΗΠΑ. Οι μεγαλύτερες κοινότητες Τουρκοαμερικανών βρίσκονται στη Νέα Υόρκη και στο Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης, στην Ουάσινγκτον και το Ντιτρόιτ. Επιπλέον, οι Τούρκοι της Νότιας Καρολίνας, είναι μια αγγλοποιημένη και απομονωμένη κοινότητα που αυτοπροσδιορίζεται ως τουρκική και ζει στην Κομητεία Σάμτερ στη νότια Καρολίνα για περισσότερα από 200 χρόνια.

Όσον αφορά την τουρκοκαναδική κοινότητα, η Στατιστική Υπηρεσία του Καναδά αναφέρει ότι 63.955 Καναδοί στην απογραφή του 2016 δήλωσαν Τούρκοι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δήλωσαν περισσότερες από μία καταγωγές. Ωστόσο, ο Καναδός Πρέσβης στην Τουρκία, Κρις Κούτερ, ανέφερε ότι υπήρχαν πάνω από 100.000 Τουρκοκαναδοί το 2018. Η πλειονότητα των Τουρκοκαναδών ζει στο Οντάριο, κυρίως στο Τορόντο, και υπάρχει επίσης μια αρκετά μεγάλη τουρκική κοινότητα στο Μόντρεαλ του Κεμπέκ.

Ωκεανία

Πολλοί Τούρκοι άρχισαν να μεταναστεύουν στην Αυστραλία από τα τέλη της δεκαετίας του 1940 και έπειτα, όταν οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να εγκαταλείπουν το νησί της Κύπρου για οικονομικούς λόγους και στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της κυπριακής σύγκρουσης, για πολιτικούς λόγους, σηματοδοτώντας την αρχή μιας τάσης μετανάστευσης Τουρκοκυπρίων στην Αυστραλία. Η τουρκοκυπριακή κοινότητα ήταν η μόνη μουσουλμανική κοινότητα που ήταν αποδεκτή στην Αυστραλία με βάση την πολιτική της Λευκής Αυστραλίας. Πολλοί από αυτούς τους πρώτους μετανάστες βρήκαν δουλειά δουλεύοντας σε εργοστάσια, στα χωράφια ή στην κατασκευή των εθνικών υποδομών της Αυστραλίας. Το 1967, οι κυβερνήσεις της Αυστραλίας και της Τουρκίας υπέγραψαν συμφωνία επιτρέποντας στους Τούρκους πολίτες να μεταναστεύσουν στην Αυστραλία. Πριν από αυτή τη συμφωνία μετανάστευσης, υπήρχαν λιγότεροι από 3.000 Αυστραλοί τουρκικής καταγωγής. Σύμφωνα με το Αυστραλιανό Γραφείο Στατιστικής, σχεδόν 19.000 Τούρκοι μετανάστες έφτασαν στην Αυστραλία από το 1968 έως το 1974. Αυτοί οι νεοαφιχθέντες Τούρκοι στην Αυστραλία κατάγονταν ως επί το πλείστον από αγροτικές περιοχές της Τουρκίας, ενώ περίπου το 30% ήταν ειδικευμένοι και το 70% ήταν ανειδίκευτοι εργάτες. Ωστόσο, αυτή η αναλογία άλλαξε σημαντικά στη δεκαετία του 1980, όταν ο αριθμός των ειδικευμένων Τούρκων που υπέβαλαν αίτηση για να εισέλθουν στην Αυστραλία αυξήθηκε σημαντικά. Τα επόμενα 35 χρόνια ο τουρκικός πληθυσμός στην Αυστραλία αυξήθηκε σε σχεδόν 100.000 άτομα. Η πλειοψηφία της τουρκικής κοινότητας στην Αυστραλία εγκαταστάθηκε στη Βικτώρια, κυρίως στα βορειοδυτικά προάστια της Μελβούρνης. Σύμφωνα με την Αυστραλιανή Απογραφή του 2006, 59.402 άτομα δήλωσαν τουρκική καταγωγή. Ωστόσο, αυτό το νούμερο δεν φανερώνει το πραγματικό μέγεθος της τουρκοαυστραλιανής κοινότητας καθώς υπολογίζεται ότι μεταξύ 40.000 και 120.000 Τουρκοκύπριοι και 150.000 έως 200.000 Τούρκοι από την Τουρκία ζουν στην Αυστραλία. Επιπλέον, στην Αυστραλία ζουν και Τούρκοι οι οποίοι δεν κατάγονται από κάποια από τις δύο προαναφερθείσες περιοχές, δηλαδή Τούρκοι που κατάγονται από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, το Ιράκ, και τη Βόρεια Μακεδονία.

Κεντρική Ασία

Λόγω της διαταγής εκτοπισμού των 115.000 Τούρκων της Μεσχετίας από την πατρίδα τους το 1944, κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, η πλειοψηφία τους μετεγκαταστάθηκε στα μετασοβιετικά κράτη του Καύκασου και της Κεντρικής Ασίας. Τα εδάφη τους αποικίστηκαν από Αρμένιους και άλλες εθνικότητες. Σύμφωνα με τη Σοβιετική Απογραφή του 1989, τη τελευταία Σοβιετική Απογραφή, 106.000 Τούρκοι της Μεσχετίας ζούσαν στο Ουζμπεκιστάν, 50.000 στο Καζακστάν και 21.000 στο Κιργιστάν. Ωστόσο, το 1989, οι Μεσχετιανοί Τούρκοι του Ουζμπεκιστάν έγιναν στόχος πογκρόμ στην κοιλάδα Φεργκάνα, η οποία ήταν ο κύριος προορισμός απέλασής τους, μετά από μια εθνικιστική εξέγερση των Ουζμπέκων. Οι ταραχές οδήγησαν στον θάνατο και τον τραυματισμό εκατοντάδων Τούρκων. Σχεδόν 1.000 ακίνητες περιουσίες καταστράφηκαν. Έτσι, χιλιάδες εξόριστοι Τούρκοι της Μεσχετίας αναγκάστηκαν εκ νέου να εξοριστούν. Οι σοβιετικές αρχές κατέγραψαν πολλούς Τούρκους της Μεσχετίας ως Αζέρους, Καζάκους, Κιργίζιους και Ουζμπέκους.

Πολιτισμός

Γλώσσα

Οι Τούρκοι μιλούν διάφορες διαλέκτους της τουρκικής γλώσσας. Το 2021, τα τουρκικά είναι «η μεγαλύτερη και πιο ζωντανή τουρκική γλώσσα, ενώ ομιλείται από πάνω από 80 εκατομμύρια ανθρώπους».

Ιστορικά, η οθωμανική τουρκική γλώσσα ήταν η επίσημη γλώσσα και η γλώσσα επικοινωνίας σε όλα τα οθωμανικά εδάφη. Η οθωμανική τουρκική γλώσσα χρησιμοποιούσε το οθωμανικό τουρκικό αλφάβητο, το οποίο βασίζεται στην περσοαραβική γραφή. Ωστόσο, οι Τούρκοι διανοούμενοι προσπάθησαν να απλοποιήσουν τη γραπτή γλώσσα κατά την άνοδο του τουρκικού εθνικισμού τον δέκατο ένατο αιώνα.

Μέχρι τον εικοστό αιώνα, έγιναν αρκετές μεταρρυθμίσεις σε όλα τα στοιχεία της τουρκικής γλώσσας. Ο εικοστός αιώνας χαρακτηρίστηκε από αρκετές αλλαγές στη τουρκική γλώσσα. Η σημαντικότερη από αυτές ήταν η απόφαση της κυβέρνησης του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ να καταργήσει την περσοαραβική γραφή και να την αντικαταστήσει με ένα τουρκικό αλφάβητο βασισμένο στο λατινικό το 1928. Έκτοτε, ο ρυθμιστικός φορέας που ηγείται των μεταρρυθμιστικών δραστηριοτήτων είναι η Τουρκική Γλωσσική Ένωση που ιδρύθηκε το 1932.

Η σύγχρονη επίσημη τουρκική γλώσσα βασίζεται στη διάλεκτο της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο, η διαλεκτική παραλλαγή παραμένει, παρά την ισοπεδωτική επίδραση της διαλέκτου της Κωνσταντινούπολης, η οποία χρησιμοποιείται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την κυβέρνηση και στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα από τη δεκαετία του 1930. Οι όροι ağız ή şive αναφέρονται συχνά στους διαφορετικούς τύπους των διαλέκτων της τουρκικής γλώσσας.

Επίσημη αναγνώριση της τουρκικής γλώσσας

Σήμερα, η σύγχρονη τουρκική γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα της Τουρκίας και της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου. Είναι επίσημη γλώσσα στην Κυπριακή Δημοκρατία (μαζί με την ελληνική) αν και λόγω της κατοχής των βόρειων εδαφών της η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ουσιαστικά μόνο τα ελληνικά. Στο Κοσσυφοπέδιο, η Τουρκική αναγνωρίζεται ως επίσημη γλώσσα στους δήμους Πρίζρεν, Μαμούσας, Τζιλάν, Μιτροβίτσας, Πρίστινας και Βούτσιτρν, ενώ σε άλλα μέρη της χώρας αναγνωρίζεται ως μειονοτική γλώσσα. Ομοίως, στη Βόρεια Μακεδονία τα τουρκικά είναι επίσημη γλώσσα στις περιοχές όπου οι τουρκόφωνοι αποτελούν τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού (στους δήμους Πλάσνιτσα, Τσεντάρ Ζούπα, Μαυρόβου και Ροστούσας), ενώ σε άλλα μέρη της χώρας παραμένει μόνο μειονοτική γλώσσα. Το Ιράκ αναγνωρίζει την τουρκική ως επίσημη γλώσσα σε όλες τις περιοχές όπου οι Τούρκοι αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού ενώ στο υπόλοιπο Ιράκ αναγνωρίζεται σαν μειονοτική γλώσσα. Σε αρκετές χώρες, τα τουρκικά αναγνωρίζονται επίσημα μόνο ως μειονοτική γλώσσα, συμπεριλαμβανομένης της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Κροατίας, και της Ρουμανίας. Ωστόσο, στην Ελλάδα το δικαίωμα χρήσης της τουρκικής γλώσσας αναγνωρίζεται μόνο στη Δυτική Θράκη. Οι μεγάλες και μακροχρόνιες μειονότητες σε άλλα μέρη της χώρας (π.χ. Ρόδος και Κως) δεν έχουν την ίδια νομοθετική αναγνώριση, τόσο ως προς τα δικαιώματά τους αλλά και τη διδασκαλία της τουρκικής γλώσσας.

Υπάρχουν επίσης πολλά έθνη που απετέλεσαν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τα οποία δεν αναγνωρίζουν επίσημα την τουρκική γλώσσα, αλλά δίνουν δικαίωμα στις τουρκικές μειονότητες να φοιτήσουν σε σχολεία όπου τα μαθήματα διεξάγονται στη τουρκική γλώσσα (παράλληλα με την υποχρεωτική μελέτη της επίσημης γλώσσας της χώρας). Αυτό το μοντέλο εφαρμόζεται στη Βουλγαρία όπου υπάρχει μεγάλη τουρκική μειονότητα και στη Τυνησία.

Οι εκατομμύρια Τούρκους μετανάστες και οι απόγονοί τους στη Δυτική Ευρώπη χρησιμοποιούν πολλές τουρκικές διαλέκτους μεταξύ τους, ωστόσο, δεν υπάρχει επίσημη αναγνώριση της τουρκικής γλώσσας σε αυτές τις χώρες.

Διαλέκτοι της Τουρκικής γλώσσας

Η σημαία του Δήμου Τσένταρ Ζούπα στη Βόρεια Μακεδονία φέρει επιγραφή στα σλαβομακεδονικά και τα τουρκικά στη σημαία της.

Υπάρχουν τρεις κύριες ομάδες στις οποίες ανήκουν οι τουρκικές διάλεκτοι της Μικράς Ασίας που ομιλούνται στη Τουρκία: η διάλεκτος της δυτικής Μικράς Ασίας (η οποία φτάνει περίπου μέχρι τα δυτικά του Ευφράτη), η διάλεκτος της Ανατολικής Μικράς Ασίας (η οποία οριοθετείται στα δυτικά από την ανατολική όχθη του Ευφράτη) και η ομάδα της Βορειοανατολικής Ανατολίας, η οποία περιλαμβάνει τις διαλέκτους της ανατολικής ακτής της Μαύρης Θάλασσας, όπως οι διάλεκτοι της Τραπεζούντας, της Ριζούντας και των παράκτιων περιοχών του Αρτβίν.

Οι βαλκανικές τουρκικές διάλεκτοι, οι οποίες ονομάζονται και ρουμελιώτικες τουρκικές διάλεκτοι, χωρίζονται σε δύο κύριες ομάδες: τα «Τουρκικά των Δυτικών Βαλκανίων» και τα «Τουρκικά των Ανατολικών Βαλκανίων». Οι τουρκικές διάλεκτοι των δυτικών Βαλκανίων ομιλούνται στη Βόρεια Μακεδονία, στο Κοσσυφοπέδιο, στη δυτική Βουλγαρία, στη βόρεια Ρουμανία, στη Βοσνία και στην Αλβανία. Οι τουρκικές διάλεκτοι των ανατολικών Βαλκανίων ομιλούνται στην Ελλάδα, τη βορειοανατολική/νότια Βουλγαρία και τη νοτιοανατολική Ρουμανία. Το όριο που χωρίζει τις τουρκικές διαλέκτους των Βαλκανίων σε δύο διακριτές περιοχές είναι μια γραμμή που διατρέχει τη νότια και ανατολική Βουλγαρία, η οποία ξεκινά ανατολικά του Λομ και προχωρά νότια προς τα ανατολικά της Βράτσας, της Σόφιας και του Σαμόκοφ. Έπειτα στρίβει δυτικά φτάνοντας νότια του Κιουστεντίλ φτάνοντας στα σύνορα μεταξύ Σερβίας και Βόρειας Μακεδονίας. Από τις διαλέκτους των ανατολικών Βαλκανίων λείπουν ορισμένες από τις φωνητικές ιδιαιτερότητες που συναντάμε στις τουρκικές διαλέκτους των δυτικών Βαλκανίων. Έτσι, οι τουρκικές διάλεκτοι της Βουλγαρίας και της Ελλάδας συγγενεύουν με τις τουρκικές διαλέκτους της κεντρικής Μικράς Ασίας. Οι τουρκικές διάλεκτοι που ομιλούνται κοντά στη δυτική ακτή της Μαύρης Θάλασσας (π.χ. οι διάλεκτοι που ομιλούνται στη Λουντογκόριε, τη Δοβρουτσά και τη Βεσσαραβία) παρουσιάζουν ομοιότητες με τις διαλέκτους της βορειοανατολικής Μικράς Ασίας, δηλαδή τις διαλέκτους που ομιλούνται στις ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Μια δίγλωσση πινακίδα (στα τουρκικά και αραβικά) στο Ιράκ.

Ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ δείχνει το νέο τουρκικό αλφάβητο στους κατοίκους της Καισάρειας το 1928.

Η τουρκοκυπριακή διάλεκτος διατήρησε τα διαλεκτικά χαρακτηριστικά που κληροδότησε από τις διαλέκτους της Μερσίνης και των Αδάνων, περιοχές από τις οποίες κατάγονταν οι περισσότεροι Τούρκοι αποικιστές στη Κύπρο. Επιπλέον, η τουρκοκυπριακή διάλεκτος επηρεάστηκε επίσης από την ελληνική γλώσσα αντλώντας πολλές λέξεις από την ελληνική διάλεκτο της Κύπρου. Σήμερα, οι τουρκικές διάλεκτοι στη ΤΔΒΚ επηρεάζονται όλο και περισσότερο από την τουρκική γλώσσα της Κωνσταντινούπολης. Η τουρκοκυπριακή διάλεκτος εκτίθεται όλο και περισσότερο στα τουρκικά της Κωνσταντινούπολης, μέσω της μετανάστευσης από την Τουρκία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την εκπαίδευση.

Οι ιρακινές διάλεκτοι της τουρκικής γλώσσας έχουν ομοιότητες με ορισμένες διαλέκτους της Νοτιοανατολικής Μικράς Ασίας οι οποίες ομιλούνται στην Ούρφα και το Ντιγιάρμπακιρ. Ορισμένοι γλωσσολόγοι έχουν περιγράψει τις ιρακινές διαλέκτους της τουρκικής γλώσσας ως «μικρασιατικές» ή ότι ανήκουν στις «διαλέκτους της ανατολικής Μικράς Ασίας». Ιστορικά, η τουρκική γλώσσα στο Ιράκ επηρεάστηκε από την Οθωμανική Τουρκική γλώσσα και τα γειτονικά αζερικά. Ωστόσο, τα τουρκικά της Κωνσταντινούπολης είναι πλέον η γλώσσα κύρους και επηρεάζει βαθιά τις τουρκικές διαλέκτους που ομιλούνται στο Ιράκ. Επομένως, το συντακτικό σύστημα των διαλέκτων της τουρκικής που ομιλούνται στο Ιράκ διαφέρει από τα αζερικά και τις άλλες τουρκογενείς διαλέκτους του Ιράν. Οι διάλεκτοι της τουρκικής γλώσσας που ομιλούνται στο Ιράκ μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά με τις τουρκικές διαλέκτους στην Τουρκία. Συλλογικά, οι ιρακινές διάλεκτοι της τουρκικής γλώσσας παρουσιάζουν ομοιότητες με την τουρκοκυπριακή διάλεκτο και τα τουρκικά των Βαλκανίων όσον αφορά τη τροπικότητα. Η γραπτή γλώσσα των Τουρκομάνων του Ιράκ βασίζεται στα τουρκικά της Κωνσταντινούπολης. Παράλληλα οι Τουρκομάνοι του Ιράκ χρησιμοποιούν το λατινικό τουρκικό αλφάβητο.

Αρχικά η διάλεκτος των Μεσχέτιων Τούρκων ομιλούταν στη Γεωργία μέχρι το 1944, όταν η τουρκογενής κοινότητα των Μεσχέτιων Τούρκων εκτοπίστηκε βίαια. Στη συνέχεια οι Τούρκοι της Μεσχετίας διασκορπίστηκαν στη Ρωσία, την Κεντρική Ασία, το Αζερμπαϊτζάν, την Ουκρανία και μετά το 1991 και στιςΗνωμένες Πολιτείες. Αυτή η υποομάδα των Τούρκων ομιλεί μια τουρκική διάλεκτο που ανήκει στην ομάδα των τουρκικών διαλέκτων της Ανατολικής Μικράς Ασίας, η οποία μοιάζει με τις διαλέκτους που ομιλούνται στις περιοχές του Καρς, του Αρνταχάν και του Αρτβίν. Η διάλεκτος των Τούρκων της Μεσχετίας έχει επίσης δανειστεί λέξεις από άλλες γλώσσες (συμπεριλαμβανομένων των αζερικών, των γεωργιανών, των καζακικών, των κιργιζικών, των ρωσικών και των ουζμπεκικών), με τις οποίες οι Τούρκοι της Μεσχετίας είχαν έρθει σε επαφή κατά τη διάρκεια της Ρωσικής και Σοβιετικής κυριαρχίας.

Θρησκεία

Το Μπλε Τζαμί στην Κωνσταντινούπολη είναι ένα παράδειγμα της οθωμανικής αυτοκρατορικής αρχιτεκτονικής.

Ο Τεκές Χαλά Σουλτάνας στη Λάρνακα της Κύπρου είναι ένα παράδειγμα οθωμανικής επαρχιακής αρχιτεκτονικής. Ως τόπος ανάπαυσης της Ουμ Χαράμ, είναι ένας από τους πιο ιερούς τόπους του Ισλάμ και σημαντικός τόπος προσκυνήματος για την σε μεγάλο βαθμό κοσμική τουρκοκυπριακή κοινότητα.

Οι περισσότεροι Τούρκοι είναι θρησκευόμενοι ή μη θρησκευόμενοι μουσουλμάνοι που ακολουθούν τις διδασκαλίες της σχολής Χαναφί του σουνιτικού Ισλάμ. Αποτελούν τη πλειοψηφία των κατοίκων στη Τουρκία και τη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου καθώς και τη μεγαλύτερη μουσουλμανική εθνότητα στην Αυστρία, τη Βουλγαρία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Γερμανία, το Λιχτενστάιν, την Ολλανδία, τη Ρουμανία και την Ελβετία. Εκτός από τους Σουνίτες Τούρκους, υπάρχουν Τούρκοι Αλεβίτες των οποίων οι τοπικές ισλαμικές παραδόσεις έχουν βασιστεί στη ζωή τους στη Μικρά Ασία, όπου ζουν οι περισσότεροι από αυτούς. Οι Τούρκοι Μπεκτασήδες ζουν στη Μικρά Ασία και στα Βαλκάνια.

Γενικά, το «τουρκικό Ισλάμ» θεωρείται «πιο μετριοπαθές και πλουραλιστικό» σε σχέση με το Ισλάμ που ακολουθούν οι κάτοικοι άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής. Ιστορικά, τα τουρκικά σουφιστικά κινήματα προώθησαν φιλελεύθερες μορφές του Ισλάμ. Για παράδειγμα, τουρκικές ανθρωπιστικές ομάδες και στοχαστές, όπως οι Μεβλεβήδες (δερβίσηδες που ακολουθούσαν τις διδασκαλίες του ποιητή Ρουμί), οι Μπεκτασήδες και ο ποιητής Γιουνούς Εμρέ τόνισαν ότι η πίστη στο Ισλάμ είναι σημαντικότερη από την άσκηση των θρησκευτικών υποχρεώσεων. Κατά τη διάρκεια αυτού του ανεκτικού περιβάλλοντος υπό την εξουσία των Σελτζούκων, οι περισσότερες τουρκικές φυλές που έφτασαν στη Μικρά Ασία τον 13ο αιώνα βρήκαν τη φιλελεύθερη εκδοχή του Ισλάμ που προωθούσαν οι Σουφιστές να βρίσκεται πιο κοντά στις παραδόσεις του σαμανισμού, ο οποίος ήταν η θρησκεία τους στην παλαιά τους πατρίδα. Έτσι αποφάσισαν να διατηρήσουν μέρος του πολιτισμού τους (όπως ο χορός και η μουσική). Κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο, η οθωμανική κυβέρνηση εισήγαγε τη μεταρρύθμιση Τανζιμάτ, για να φέρει την Τουρκία πιο κοντά στη Δύση. Ακολούθησαν οι κοσμικές μεταρρυθμίσεις του Ατατούρκ τον 20ο αιώνα.

Το νεοοθωμανικό κεντρικό τζαμί της Κολωνίας είναι το μεγαλύτερο τζαμί στη Γερμανία και εξυπηρετεί κυρίως την τουρκογερμανική κοινότητα.

Το νεο-οθωμανικό Βεστερμόσκε στο Άμστερνταμ είναι το μεγαλύτερο τζαμί στην Ολλανδία και εξυπηρετεί κυρίως την τουρκολλανδική κοινότητα.

Κατά συνέπεια, υπάρχουν επίσης πολλοί Τούρκοι Μουσουλμάνοι που είναι μη θρησκευόμενοι και κοσμικοί. Για παράδειγμα, στην Κύπρο, οι Τουρκοκύπριοι είναι γενικά πολύ κοσμικοί και πηγαίνουν στα τζαμιά μόνο σε ειδικές περιστάσεις (π.χ. κηδείες). Ακόμα κι έτσι, ο Τεκές Χαλά Σουλτάνας στη Λάρνακα, ο τόπος ανάπαυσης της Ουμ Χαράμ, θεωρείται ένας από τους ιερότερους τόπους του Ισλάμ και παραμένει σημαντικός τόπος προσκυνήματος και για την κοσμική τουρκοκυπριακή κοινότητα, αλλά δεν λαμβάνει ανάλογη τουριστική κίνηση επειδή ανήκει στον ελληνοκυπριακό τομέα του νησιού. Ομοίως, σε άλλες αστικές περιοχές του Λεβάντε, όπως στο Ιράκ, η τουρκική μειονότητα είναι κυρίως κοσμική, έχοντας εσωτερικεύσει στον εαυτό της τη διάκριση του κράτους και της θρησκείας, αρχή που εφαρμόζει η Δημοκρατία της Τουρκίας από την ίδρυσή της το 1923.

Στη Βόρεια Αφρική, οι τουρκικές μειονότητες ακολουθούν τη σχολή Χαναφί. Οι αραβοβέρβεροι κάτοικοι της περιοχής ακολουθούν τη σχολή Μαλίκι. Η ελαφριά θρησκευτική διαφοροποίηση οφείλεται στο γεγονός ότι οι Τούρκοι συνέχισαν να ακολουθούν τη διδασκαλία της σχολής Χαναφί που έφεραν στην περιοχή οι πρόγονοί τους κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στη βόρεια Αφρική. Πράγματι, τα οθωμανοτουρκικά τζαμιά στην περιοχή διακρίνονται συχνά από μολυβοειδείς και οκταγωνικούς μιναρέδες. Τα τουρκικά τζαμιά, σε όλη την αυτοκρατορία, χτίστηκαν σύμφωνα με τις παραδόσεις της σχολής Χαναφί.

Η παράδοση της οικοδόμησης τζαμιών με βάση τον οθωμανικό τρόπο (δηλαδή είτε σε αυτοκρατορικό τρόπο με βάση τα τζαμιά της Κωνσταντινούπολης είτε σε επαρχιακούς ρυθμούς, τρόπος που συναντάται σε άλλες περιοχές) συνεχίζεται μέχρι σήμερα, τόσο στις περιοχές όπου ζουν τουρκικές κοινότητες (π.χ. στην Τουρκία, στα Βαλκάνια, στην Κύπρο και άλλα μέρη του Λεβάντε) καθώς και στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική όπου υπάρχουν σημαντικές κοινότητες Τούρκων μεταναστών.

Τέχνες και αρχιτεκτονική

Η Σαφράμπολη προστέθηκε στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουνέσκο το 1994 για τα καλοδιατηρημένα σπίτια της, που χρονολογούνται από την οθωμανική εποχή.

Η τουρκική αρχιτεκτονική έφτασε στην ακμή της κατά την Οθωμανική περίοδο. Η οθωμανική αρχιτεκτονική, επηρεάστηκε από τη σελτζουκική, τη βυζαντινή και την ισλαμική αρχιτεκτονική, και αντλώντας επιρροές από αυτές ανέπτυξε τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Συνολικά, η οθωμανική αρχιτεκτονική έχει περιγραφεί, αναφορικά με τα χαρακτηριστικά της, ως σύνθεση των αρχιτεκτονικών παραδόσεων της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Καθώς η Τουρκία άλλαξε καθεστώς και από μια αυτοκρατορία που η βάση της ήταν η θρησκεία έγινε με επιτυχία ένα σύγχρονο έθνος-κράτος όπου ο διαχωρισμός κράτους και θρησκείας είναι πάρα πολύ διακριτός, οι καλές τέχνες στη Τουρκία άνθισαν. Κατά τα πρώτα χρόνια της δημοκρατίας, η κυβέρνηση επένδυσε πολλούς πόρους στις καλές τέχνες, στα μουσεία, τα θέατρα, τις όπερες και την αρχιτεκτονική. Διάφοροι ιστορικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της σύγχρονης τουρκικής ταυτότητας. Ο τουρκικός πολιτισμός του σήμερα είναι προϊόν προσπαθειών της Τουρκίας να γίνει ένα «σύγχρονο» δυτικό κράτος, διατηρώντας παράλληλα τις παραδοσιακές θρησκευτικές και ιστορικές αξίες. Ο συνδυασμός πολιτιστικών επιρροών δραματοποιείται, για παράδειγμα, με τη μορφή των «νέων συμβόλων της σύγκρουσης και της διαπλοκής των πολιτισμών» τα οποία διαδραματίζονται στα έργα του Ορχάν Παμούκ, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2006. Η παραδοσιακή τουρκική μουσική περιλαμβάνει τη τουρκική λαϊκή μουσική (Halk müziği), το φασίλ και την οθωμανική κλασική μουσική (Sanat müziği) η οποία προέρχεται από τις παραδόσεις της οθωμανικής αυλής. Η σύγχρονη τουρκική μουσική περιλαμβάνει τη τουρκική ποπ μουσική, τη τουρκική ροκ και διάφορα τουρκικά είδη χιπ χοπ.

Γενετική

Οι Τούρκοι, μαζί με τους περισσότερους πληθυσμούς της Δυτικής Ασίας, έχουν μια γονιδιωματική αλληλουχία η οποία μοιάζει περισσότερο με τη γονιδιωματική αλληλουγία των πληθυσμών που ζουν στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, όπως οι νότιοι Ιταλοί. Δεδομένα από το DNA ανθρώπων που έζησαν σε παλαιότερες ιστορικές εποχές – οι οποίες καλύπτουν την Παλαιολιθική και τη Νεολιθική εποχή αλλά και την Εποχή του Χαλκού – έδειξαν ότι η γενετική σύσταση των πληθυσμών της Δυτικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένων των Τούρκων, έχουν επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από τους πρώτους αγροτικούς πληθυσμούς που κατέφθασαν στη Μικρά Ασία χιλιάδες χρόνια πριν. Στη δημιουργία της σημερινής γενετικής σύστασης των Τούρκων συνέβαλαν και μεταγενέστερες μετακινήσεις πληθυσμών, όπως αυτές των τουρκόφωνων.

Μια μελέτη που έγινε με θέμα τη γενετική σύνθεση των Τούρκων πήρε δείγμα από 16 Τούρκους. Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο τουρκικός πληθυσμός συγγενεύει γενετικά με πληθυσμούς της Νότιας Ευρώπης/Μεσογείου και η προβλεπόμενη συνεισφορά από τους προγονικούς πληθυσμούς με καταγωγή από χώρες της Ανατολικής Ασίας (πιθανώς της Κεντρικής Ασίας ) είναι 21.7%, ενώ για τους Καζάκους (που είναι και αυτή μια τουρκική εθνότητα) το αντίστοιχο ποσοστό φτάνει στο 55%. Ωστόσο, αυτό το ποσοστό δεν σημαίνει ότι οι Τούρκοι έχουν καταγωγή κατά 21.7% από την Ανατολική Ασία, πιθανώς από τη Κεντρική Ασία, γιατί άλλα θέματα όπως οι άγνωστοι πληθυσμοί που έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση της γενετική σύνθεσης των Τούρκων δεν έχουν διερευνηθεί. Επιπλέον, η γενετική σύνθεση των διαφόρων πληθυσμών στην Κεντρική Ασία "έχει μελετηθεί ελάχιστα". Οι πληθυσμοί της Δυτικής Ασίας μπορεί επίσης να είναι «στενά συνδεδεμένοι με πληθυσμούς στα ανατολικά».

Μια μελέτη του 2015 βρήκε «ότι οι Τούρκοι κατάγονται κατά 7.9% (περιθώριο λάθους 0.4%) από την Ανατολική Ασία». Οι συγγραφείς υποστήριξαν ότι οι Τούρκοι «έχουν μετατοπιστεί γενετικά προς τους σύγχρονους κατοίκους της Κεντρικής Ασίας», σε συμφωνία με τη ποικιλομορφία που υπάρχει στη γενετική σύνθεση των πληθυσμών από αυτήν την περιοχή. Μια μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι οι Τούρκοι έχουν μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους κατοίκους της Νότιας και Μεσογειακής Ευρώπης αλλά και τους κατοίκους της Νοτιοδυτικής Ασίας (όπως οι πληθυσμοί από τον Καύκασο, το Βόρειο Ιράκ και τους Ιρανούς). Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι Κιρκάσιοι έχουν τη μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους Τούρκους, σε μια μελέτη όπου οι ερευνητές ανέλυσαν τη γενετική συγγένεια των Τούρκων με πληθυσμούς χωρών που ζουν σε μια έκταση από τη Γαλλία μέχρι την Ινδία. Μια άλλη μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι οι Τούρκοι έχουν μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με τους πληθυσμούς του Καυκάσου και του Ιράν-Συρίας, σε σύγκριση με ομάδες ή πληθυσμούς της Ανατολικής, ή της Κεντρικής Ευρώπης, της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης ή τους Ογούζους Τουρκμένιους. Η ομάδα του Καυκάσου στη μελέτη περιελάμβανε δείγματα από «Αμπχάζιους, Αντιγκέι, Αρμένιους, Βαλκάρους, Τσετσένους, Γεωργιανούς, Κουμίκους, Κούρδους, Λεζγκίνους, Νογκάι και Οσέτιους από τη βόρεια Οσσετία».

Μια μελέτη που περιελάμβανε τη μιτοχονδριακή ανάλυση ενός πληθυσμού της βυζαντινής εποχής, τα δείγματα του οποίου συνελέχθησαν από ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Σαγαλασσού, βρήκε ότι τα δείγματα της Σαγαλασσού συγγένευαν περισσότερο με σύγχρονα δείγματα από «τη Τουρκία, τη Κριμαία, το Ιράν και την Ιταλία (Καμπανία και Απουλία), τη Κύπρο και τα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Κροατία και Ελλάδα)». Δείγματα που πάρθηκαν στη σύγχρονη εποχή από ανθρώπους από την κοντινή πόλη Αγλασούν εντόπισαν ποσοστά συνεισφοράς της ανατολικής Ευρασίας στη γενετική τους καταγωγή. Αυτή η απλοομάδα Μ, η οποία ευθύνεται για τη συνεισφορά της ανατολικής Ευρασίας στη γενετική σύνθεση των κατοίκων της Αγλασούν είναι αρκετά πιο φανερή στους κατοίκους της σημερινής Αγλασούν (ποσοστό συνεισφοράς 15%) απ'ότι στη βυζαντινή Σαγαλασσό, αλλά η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν υπάρχει γενετική ασυνέχεια για δύο χιλιετίες στην περιοχή». Μια άλλη μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πραγματική συνεισφορά της Κεντρικής Ασίας στη γενετική καταγωγή των κατοίκων της Μικράς Ασίας ήταν 13% για τους άνδρες και 22% για τις γυναίκες (με μεγάλα διαστήματα εμπιστοσύνης) και ότι ο γλωσσικός εκτουρκισμός των κατοίκων Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να μην ήταν σύμφωνος με το μοντέλο κυριαρχίας των ελίτ.

Βιβλιογραφία

• Abadan-Unat, Nermin (2011), Turks in Europe: From Guest Worker to Transnational Citizen, Berghahn Books, ISBN 978-1-84545-425-8 .
• Abazov, Rafis (2009), Culture and Customs of Turkey, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0313342158 .
• Abrahams, Fred (1996), A Threat to "Stability": Human Rights Violations in Macedonia, Human Rights Watch, ISBN 978-1-56432-170-1, https://archive.org/details/threattostabilit0000abra .
• Ágoston, Gábor (2010), «Introduction», στο: Ágoston, Gábor; Masters, Bruce Alan, επιμ., Encyclopedia of the Ottoman Empire, Infobase Publishing, ISBN 978-1438110257 .
• Akar, Metin (1993), «Fas Arapçasında Osmanlı Türkçesinden Alınmış Kelimeler», Türklük Araştırmaları Dergisi 7: 91–110 
• Akgündüz, Ahmet (2008), Labour migration from Turkey to Western Europe, 1960–1974: A multidisciplinary analysis, Ashgate Publishing, ISBN 978-0-7546-7390-3 .
• Aydıngün, Ayşegül; Harding, Çiğdem Balım; Hoover, Matthew; Kuznetsov, Igor; Swerdlow, Steve (2006), Meskhetian Turks: An Introduction to their History, Culture, and Resettelment Experiences, Center for Applied Linguistics, http://calstore.cal.org/store/p-200-meskhetian-turks-an-introduction-to-their-history-culture-and-resettlement-experiences.aspx, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 
• Babak, Vladimir; Vaisman, Demian; Wasserman, Aryeh (2004), Political Organization in Central Asia and Azerbaijan: Sources and Documents, Routledge, ISBN 978-0-7146-4838-5 .
• Baedeker, Karl (2000), Egypt, Elibron, ISBN 978-1402197055 .
• Bainbridge, James (2009), Turkey, Lonely Planet, ISBN 978-1741049275 .
• Baran, Zeyno (2010), Torn Country: Turkey Between Secularism and Islamism, Hoover Press, ISBN 978-0817911447 .
• Bennigsen, Alexandre; Broxup, Marie (1983), The Islamic threat to the Soviet State, Taylor & Francis, ISBN 978-0-7099-0619-3 .
• Blacklock, Denika (2005), Finding Durable Solutions for the Meskhetians, European Centre for Minority Issues, http://www.ecmi.de/download/Report_56.pdf, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 .
• Bokova, Irena (2010), «Recontructions of Identities: Regional vs. National or Dynamics of Cultrual Relations», στο: Ruegg, François; Boscoboinik, Andrea, επιμ., From Palermo to Penang: A Journey Into Political Anthropology, LIT Verlag Münster, ISBN 978-3643800626 
• Bogle, Emory C. (1998), Islam: Origin and Belief, University of Texas Press, ISBN 978-0292708624, https://archive.org/details/islam00emor .
• Bosma, Ulbe; Lucassen, Jan; Oostindie, Gert (2012), «Introduction. Postcolonial Migrations and Identity Politics: Towards a Comparative Perspective», Postcolonial Migrants and Identity Politics: Europe, Russia, Japan and the United States in Comparison, Berghahn Books, ISBN 978-0857453273 .
• Brendemoen, Bernt (2002), The Turkish Dialects of Trabzon: Analysis, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 978-3447045704 .
• Brendemoen, Bernt (2006), «Ottoman or Iranian? An example of Turkic-Iranian language contact in East Anatolian dialects», στο: Johanson, Lars; Bulut, Christiane, επιμ., Turkic-Iranian Contact Areas: Historical and Linguistic Aspects, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 978-3447052764 .
• Brizic, Katharina; Yağmur, Kutlay (2008), «Mapping linguistic diversity in an emigration and immigration context: Case studies on Turkey and Austria», στο: Barni, Monica; Extra, Guus, επιμ., Mapping Linguistic Diversity in Multicultural Contexts, Walter de Gruyter, σελ. 248, ISBN 978-3110207347 .
• Brozba, Gabriela (2010), Between Reality and Myth: A Corpus-based Analysis of the Stereotypic Image of Some Romanian Ethnic Minorities, GRIN Verlag, ISBN 978-3-640-70386-9 .
• Bruce, Anthony (2003), The Last Crusade. The Palestine Campaign in the First World War, John Murray, ISBN 978-0719565052 .
• Çaǧaptay, Soner (2006), «Passage to Turkishness: immigration and religion in modern Turkey», στο: Gülalp, Haldun, επιμ., Citizenship And Ethnic Conflict: Challenging the Nation-state, Taylor & Francis, ISBN 978-0415368971 .
• Çaǧaptay, Soner (2006a), Islam, Secularism, and Nationalism in Modern Turkey: Who is a Turk?, Taylor & Francis, ISBN 978-0415384582 .
• Campbell, George L. (1998), Concise Compendium of the World's Languages, Psychology Press, ISBN 978-0415160490 .
• Cassia, Paul Sant (2007), Bodies of Evidence: Burial, Memory, and the Recovery of Missing Persons in Cyprus, Berghahn Books, ISBN 978-1845452285 .
• Chaurasia, Radhey Shyam (2005), History Of Middle East, Atlantic Publishers & Dist, ISBN 978-8126904488 .
• Cleland, Bilal (2001), «The History of Muslims in Australia», στο: Saeed, Abdullah; Akbarzadeh, Shahram, επιμ., Muslim Communities in Australia, University of New South Wales, ISBN 978-0-86840-580-3 .
• Clogg, Richard (2002), Minorities in Greece, Hurst & Co. Publishers, ISBN 978-1-85065-706-4 .
• Constantin, Daniela L.; Goschin, Zizi; Dragusin, Mariana (2008), «Ethnic entrepreneurship as an integration factor in civil society and a gate to religious tolerance. A spotlight on Turkish entrepreneurs in Romania», Journal for the Study of Religions and Ideologies 7 (20): 28–41 
• Cornell, Svante E. (2001), Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, Routledge, ISBN 978-0-7007-1162-8 .
• Council of Europe (2006), Documents: working papers, 2005 ordinary session (second part), 25-29 April 2005, Vol. 3: Documents 10407, 10449-10533, Council of Europe, ISBN 92-871-5754-5 .
• Damgaard, P. B.; Marchi, N. (9 May 2018), «137 ancient human genomes from across the Eurasian steppes», Nature (Nature Research) 557 (7705): 369–373, doi:10.1038/s41586-018-0094-2, PMID 29743675, https://www.nature.com/articles/s41586-018-0094-2, ανακτήθηκε στις 11 April 2020 .
• Darke, Diana (2011), Eastern Turkey, Bradt Travel Guides, ISBN 978-1841623399 .
• Delibaşı, Melek (1994), «The Era of Yunus Emre and Turkish Humanism», Yunus Emre: Spiritual Experience and Culture, Università Gregoriana, ISBN 978-8876526749 .
• Duiker, William J.; Spielvogel, Jackson J. (2012), World History, Cengage Learning, ISBN 978-1111831653 .
• Elsie, Robert (2010), Historical Dictionary of Kosovo, Scarecrow Press, ISBN 978-0-8108-7231-8 .
• Eminov, Ali (1997), Turkish and other Muslim minorities in Bulgaria, C. Hurst & Co. Publishers, ISBN 978-1-85065-319-6 .
• Ergener, Rashid; Ergener, Resit (2002), About Turkey: Geography, Economy, Politics, Religion, and Culture, Pilgrims Process, ISBN 978-0971060968 .
• Evans, Thammy (2010), Macedonia, Bradt Travel Guides, ISBN 978-1-84162-297-2 .
• Farkas, Evelyn N. (2003), Fractured States and U.S. Foreign Policy: Iraq, Ethiopia, and Bosnia in the 1990s, Palgrave Macmillan, ISBN 978-1403963734 .
• Faroqhi, Suraiya (2005), Subjects Of The Sultan: Culture And Daily Life In The Ottoman Empire, I.B.Tauris, ISBN 978-1850437604 .
• Findley, Carter V. (2005), The Turks in World History, Oxford University Press, ISBN 978-0195177268 .
• Fleet, Kate (1999), European and Islamic Trade in the Early Ottoman State: The Merchants of Genoa and Turkey, Cambridge University Press, ISBN 978-0521642217 .
• Friedman, Victor A. (2003), Turkish in Macedonia and Beyond: Studies in Contact, Typology and other Phenomena in the Balkans and the Caucasus, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 978-3447046404 .
• Friedman, Victor A. (2006), «Western Rumelian Turkish in Macedonia and adjacent areas», στο: Boeschoten, Hendrik; Johanson, Lars, επιμ., Turkic Languages in Contact, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 978-3447052122 .
• Gogolin, Ingrid (2002), Guide for the Development of Language Education Policies in Europe: From Linguistic Diversity to Plurilingual Education, Council of Europe, http://www.coe.int/T/DG4/Linguistic/Source/GogolinEN.pdf .
• Göcek, Fatma Müge (2011), The Transformation of Turkey: Redefining State and Society from the Ottoman Empire to the Modern Era, I.B.Tauris, ISBN 978-1848856110 .
• Hatay, Mete (2007), Is the Turkish Cypriot Population Shrinking?, International Peace Research Institute, ISBN 978-82-7288-244-9, http://www.prio.no/Global/upload/Cyprus/Publications/Is%20the%20Turkish%20Cypriot%20Population%20Shrinking.pdf, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 .
• Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana; McBride, Bunny (2010), Anthropology: The Human Challenge, Cengage Learning, ISBN 978-0-495-81084-1 .
• Hizmetli, Sabri (1953), «Osmanlı Yönetimi Döneminde Tunus ve Cezayir'in Eğitim ve Kültür Tarihine Genel Bir Bakış», Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32: 1–12, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/776/9921.pdf 
• Hodoğlugil, Uğur; Mahley, Robert W. (2012), «Turkish Population Structure and Genetic Ancestry Reveal Relatedness among Eurasian Populations», Annals of Human Genetics 76 (2): 128–141, doi:10.1111/j.1469-1809.2011.00701.x, PMID 22332727 
• Home Affairs Committee (2011), Implications for the Justice and Home Affairs area of the accession of Turkey to the European Union, The Stationery Office, ISBN 978-0-215-56114-5, http://www.statewatch.org/news/2011/aug/eu-hasc-turkey-jha-report.pdf 
• Hopkins, Liza (2011), «A Contested Identity: Resisting the Category Muslim-Australian», Immigrants & Minorities 29 (1): 110–131, doi:10.1080/02619288.2011.553139 .
• Hüssein, Serkan (2007), Yesterday & Today: Turkish Cypriots of Australia, Serkan Hussein, ISBN 978-0-646-47783-1 .
• İhsanoğlu, Ekmeleddin (2005), «Institutionalisation of Science in the Medreses of Pre-Ottoman and Ottoman Turkey», στο: Irzik, Gürol; Güzeldere, Güven, επιμ., Turkish Studies in the History And Philosophy of Science, Springer, ISBN 978-1402033322 .
• Ilican, Murat Erdal (2011), «Cypriots, Turkish», στο: Cole, Jeffrey, επιμ., Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia, ABC-CLIO, ISBN 978-1598843026 .
• Jawhar, Raber Tal’at (2010), «The Iraqi Turkmen Front», στο: Catusse, Myriam; Karam, Karam, επιμ., Returning to Political Parties?, Co-éditions, The Lebanese Center for Policy Studies, σελ. 313–328, ISBN 978-1-886604-75-9, http://ifpo.revues.org/1115 .
• Johanson, Lars (2001), Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Stockholm: Svenska Forskningsinstitutet i Istanbul, http://turkoloji.cu.edu.tr/DILBILIM/johanson_01.pdf 
• Johanson, Lars (2011), «Multilingual states and empires in the history of Europe: the Ottoman Empire», στο: Kortmann, Bernd; Van Der Auwera, Johan, επιμ., The Languages and Linguistics of Europe: A Comprehensive Guide, Volume 2, Walter de Gruyter, ISBN 978-3110220254 
• Kaplan, Robert D. (2002), «Who Are the Turks?», στο: Villers, James, επιμ., Travelers' Tales Turkey: True Stories, Travelers' Tales, ISBN 978-1885211828 .
• Karpat, Kemal H. (2000), «Historical Continuity and Identity Change or How to be Modern Muslim, Ottoman, and Turk», στο: Karpat, Kemal H., επιμ., Studies on Turkish Politics and Society: Selected Articles and Essays, BRILL, ISBN 978-9004115620 .
• Karpat, Kemal H. (2004), Studies on Turkish Politics and Society: Selected Articles and Essays, BRILL, ISBN 978-9004133228 .
• Kasaba, Reşat (2008), The Cambridge History of Turkey: Turkey in the Modern World, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-62096-3 .
• Kasaba, Reşat (2009), A Moveable Empire: Ottoman Nomads, Migrants, and Refugees, University of Washington Press, ISBN 978-0295989488 .
• Kermeli, Eugenia (2010), «Byzantine Empire», στο: Ágoston, Gábor; Masters, Bruce Alan, επιμ., Encyclopedia of the Ottoman Empire, Infobase Publishing, ISBN 978-1438110257 .
• Khazanov, Anatoly Michailovich (1995), After the USSR: Ethnicity, Nationalism and Politics in the Commonwealth of Independent States, University of Wisconsin Press, ISBN 978-0-299-14894-2 .
• Kia, Mehrdad (2011), Daily Life in the Ottoman Empire, ABC-CLIO, ISBN 978-0313064029 .
• Kirişci, Kemal (2006), «Migration and Turkey: the dynamics of state, society and politics», στο: Kasaba, Reşat, επιμ., The Cambridge History of Turkey: Turkey in the Modern World, Cambridge University Press, ISBN 978-0521620963 .
• Knowlton, MaryLee (2005), Macedonia, Marshall Cavendish, ISBN 978-0-7614-1854-2, https://archive.org/details/isbn_9780761418542 .
• Köprülü, Mehmet Fuat (1992), The Origins of the Ottoman Empire, SUNY Press, ISBN 978-0791408209 .
• Kötter, I; Vonthein, R; Günaydin, I; Müller, C; Kanz, L; Zierhut, M; Stübiger, N (2003), «Behçet's Disease in Patients of German and Turkish Origin- A Comparative Study», στο: Zouboulis, Christos, επιμ., Advances in Experimental Medicine and Biology, Volume 528, Springer, ISBN 978-0-306-47757-7 .
• Kurbanov, Rafik Osman-Ogly; Kurbanov, Erjan Rafik-Ogly (1995), «Religion and Politics in the Caucasus», στο: Bourdeaux, Michael, επιμ., The Politics of Religion in Russia and the New States of Eurasia, M.E. Sharpe, ISBN 978-1-56324-357-8, https://archive.org/details/politicsofreligi0000unse .
• Kushner, David (1997), «Self-Perception and Identity in Contemporary Turkey», Journal of Contemporary History 32 (2): 219–233, doi:10.1177/002200949703200206 
• Laczko, Frank; Stacher, Irene; von Koppenfels, Amanda Klekowski (2002), New challenges for Migration Policy in Central and Eastern Europe, Cambridge University Press, σελ. 187, ISBN 978-9067041539 .
• Lee, Joo-Yup; Kuang, Shuntu (18 October 2017), «A Comparative Analysis of Chinese Historical Sources and Y-DNA Studies with Regard to the Early and Medieval Turkic Peoples», Inner Asia (Brill) 19 (2): 197–239, doi:10.1163/22105018-12340089, ISSN 2210-5018, https://brill.com/view/journals/inas/19/2/article-p197_197.xml, ανακτήθηκε στις 20 June 2020 .
• Leiser, Gary (2005), «Turks», στο: Meri, Josef W., επιμ., Medieval Islamic Civilization, Routledge, σελ. 837, ISBN 978-0415966900, https://books.google.com/books?id=H-k9oc9xsuAC&pg=PA837 .
• Leveau, Remy; Hunter, Shireen T. (2002), «Islam in France», στο: Hunter, Shireen, επιμ., Islam, Europe's Second Religion: The New Social, Cultural, and Political Landscape, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0275976095 .
• Levine, Lynn A. (2010), Frommer's Turkey, John Wiley & Sons, ISBN 978-0470593660 .
• Li, Tao; Ning, Chao (June 2020), «Millet agriculture dispersed from Northeast China to the Russian Far East: Integrating archaeology, genetics, and linguistics», Archaeological Research in Asia (Elsevier) 22 (100177): 100177, doi:10.1016/j.ara.2020.100177 .
• Minahan, James (2002), Encyclopedia of the Stateless Nations: L-R, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-313-32111-5 .
• Meeker, M. E. (1971), «The Black Sea Turks: Some Aspects of Their Ethnic and Cultural Background», International Journal of Middle East Studies 2 (4): 318–345, doi:10.1017/s002074380000129x .
• Nelson, Sarah; Zhushchikhovskaya, Irina (14 February 2020), «Tracing population movements in ancient East Asia through the linguistics and archaeology of textile production», Evolutionary Human Sciences (Cambridge University Press) 2 (e5), doi:10.1017/ehs.2020.4 .
• Oçak, Ahmet Yaçar (2012), «Islam in Asia Minor», στο: El Hareir, Idris; M'Baye, Ravane, επιμ., Different Aspects of Islamic Culture: Vol.3: The Spread of Islam Throughout the World, UNESCO, ISBN 978-9231041532 .
• Orhan, Oytun (2010), The Forgotten Turks: Turkmens of Lebanon, ORSAM, http://www.orsam.org.tr/en/enUploads/Article/Files/2010110_sayi11_eng_web.pdf .
• Özkaya, Abdi Noyan (2007), «Suriye Kürtleri: Siyasi Etkisizlik ve Suriye Devleti'nin Politikaları», Review of International Law and Politics 2 (8), http://www.usak.org.tr/dosyalar/dergi/IdZgitj2V2vbuyxGGkzJnS8yvQqpT5.pdf, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 .
• Öztürkmen, Ali; Duman, Bilgay; Orhan, Oytun (2011), Suriye'de değişim ortaya çıkardığı toplum: Suriye Türkmenleri, ORSAM, http://www.orsam.org.tr/tr/raporgoster.aspx?ID=2856 .
• Pan, Chia-Lin (1949), «The Population of Libya», Population Studies 3 (1): 100–125, doi:10.1080/00324728.1949.10416359 
• Park, Bill (2005), Turkey's policy towards northern Iraq: problems and perspectives, Taylor & Francis, ISBN 978-0-415-38297-7 .
• Pentikäinen, Oskari; Trier, Tom (2004), Between Integration and Resettlement: The Meskhetian Turks, European Centre For Minority Issues .
• Phillips, David L. (2006), Losing Iraq: Inside the Postwar Reconstruction Fiasco, Basic Books, ISBN 978-0-465-05681-1 .
• Phinnemore, David (2006), The EU and Romania: Accession and Beyond, The Federal Trust for Education & Research, ISBN 978-1-903403-78-5 .
• Polian, Pavel (2004), Against Their will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, ISBN 978-963-9241-68-8 .
• Quataert, Donald (2000), The Ottoman Empire, 1700–1922, Cambridge University Press, ISBN 978-0521633284 .
• Ryazantsev, Sergey V. (2009), «Turkish Communities in the Russian Federation», International Journal on Multicultural Societies 11 (2): 155–173, http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001886/188648e.pdf .
• Robbeets, Martine (1 January 2017), «Austronesian influence and Transeurasian ancestry in Japanese», Language Dynamics and Change (Brill) 8 (2): 210–251, doi:10.1163/22105832-00702005, ISSN 2210-5832, https://brill.com/view/journals/ldc/7/2/article-p210_4.xml, ανακτήθηκε στις 20 June 2020 .
• Robbeets, Martine (2020), «The Transeurasian homeland: where, what and when?», The Oxford Guide to the Transeurasian Languages, Oxford University Press, ISBN 9780198804628, https://www.academia.edu/43039094 .
• Saeed, Abdullah (2003), Islam in Australia, Allen & Unwin, ISBN 978-1-86508-864-8 .
• Saunders, John Joseph (1965), «The Turkish Irruption», A History of Medieval Islam, Routledge, ISBN 978-0415059145 .
• Scarce, Jennifer M. (2003), Women's Costume of the Near and Middle East, Routledge, ISBN 978-0700715602 .
• Seher, Cesur-Kılıçaslan; Terzioğlu, Günsel (2012), «Families Immigrating from Bulgaria to Turkey Since 1878», στο: Roth, Klaus; Hayden, Robert, επιμ., Migration In, From, and to Southeastern Europe: Historical and Cultural Aspects, Volume 1, LIT Verlag Münster, ISBN 978-3643108951 .
• Shaw, Stanford J. (1976), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280–1808, Cambridge University Press, ISBN 978-0521291637, https://archive.org/details/historyofottoman00stan .
• Somel, Selçuk Akşin (2003), Historical Dictionary of the Ottoman Empire, Scarecrow Press, ISBN 978-0810843325 .
• Sosyal, Levent (2011), «Turks», στο: Cole, Jeffrey, επιμ., Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia, ABC-CLIO, ISBN 978-1598843026 .
• Stansfield, Gareth R. V. (2007), Iraq: People, History, Politics, Polity, ISBN 978-0-7456-3227-8, https://archive.org/details/iraqpeoplehistor0000stan .
• Stavrianos, Leften Stavros (2000), The Balkans Since 1453, C. Hurst & Co. Publishers, ISBN 978-1850655510 .
• Stokes, Jamie; Gorman, Anthony (2010a), «Turkic Peoples», Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, Infobase Publishing, ISBN 978-1438126760 .
• Stokes, Jamie; Gorman, Anthony (2010b), «Turks: nationality», Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, Infobase Publishing, ISBN 978-1438126760 .
• Taylor, Scott (2004), Among the Others: Encounters with the Forgotten Turkmen of Iraq, Esprit de Corps Books, ISBN 978-1-895896-26-8 .
• Tomlinson, Kathryn (2005), «Living Yesterday in Today and Tomorrow: Meskhetian Turks in Southern Russia», στο: Crossley, James G.; Karner, Christian, επιμ., Writing History, Constructing Religion, Ashgate Publishing, ISBN 978-0-7546-5183-3 .
• Twigg, Stephen; Schaefer, Sarah; Austin, Greg; Parker, Kate (2005), Turks in Europe: Why are we afraid?, The Foreign Policy Centre, ISBN 978-1903558799, http://fpc.org.uk/fsblob/597.pdf, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 
• Uchiyama, Junzo; Gillam, J. Christopher; Savelyev, Alexander; Ning, Chao (21 May 2020), «Populations dynamics in Northern Eurasian forests: a long-term perspective from Northeast Asia», Evolutionary Human Sciences (Cambridge University Press) 2, doi:10.1017/ehs.2020.11  Text may have been copied from this source, which is available under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
• UNHCR (1999a), Background Paper on Refugees and Asylum Seekers from Azerbaijan, United Nations High Commissioner for Refugees, http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/3ae6a6504.pdf .
• UNHCR (1999b), Background Paper on Refugees and Asylum Seekers from Georgia, United Nations High Commissioner for Refugees, http://www.unhcr.org/refworld/pdfid/3ae6a6590.pdf .
• Whitman, Lois (1990), Destroying ethnic identity: the Turks of Greece, Human Rights Watch, ISBN 978-0-929692-70-8 .
• Wolf-Gazo, Ernest (1996), «John Dewey in Turkey: An Educational Mission», Journal of American Studies of Turkey 3: 15–42, http://www.ake.hacettepe.edu.tr/Install/index.php?option=com_content&view=article&id=282&Itemid=74, ανακτήθηκε στις 6 March 2006 
• Yardumian, Aram; Schurr, Theodore G. (2011), «Who Are the Anatolian Turks? A Reappraisal of the Anthropological Genetic Evidence», Anthropology & Archeology of Eurasia 50 (1): 6–42, doi:10.2753/AAE1061-1959500101, http://mesharpe.metapress.com/app/home/contribution.asp?referrer=parent&backto=issue,2,6;journal,2,191;linkingpublicationresults,1:110900,1 
• Yiangou, Anastasia (2010), Cyprus in World War II: Politics and Conflict in the Eastern Mediterranean, I.B.Tauris, ISBN 978-1848854369 .
• Zeytinoğlu, Güneş N.; Bonnabeau, Richard F.; Eşkinat, Rana (2012), «Ethnopolitical Conflict in Turkey: Turkish Armenians: From Nationalism to Diaspora», στο: Landis, Dan; Albert, Rosita D., επιμ., Handbook of Ethnic Conflict: International Perspectives, Springer, ISBN 978-1461404477 .

Περαιτέρω ανάγνωση

• Cezayir Ülke Raporu 2008, Algeria Embassy Trade Consultancy, http://www.musavirlikler.gov.tr/altdetay.cfm?AltAlanID=368&dil=TR&ulke=DZ, ανακτήθηκε στις 2022-06-15 .
• «Community Profile: Kosovo Turks», Kosovo Communities Profile 2010, Organization for Security and Co-operation in Europe, 8 February 2011, http://www.osce.org/kosovo/75450 .
• Central Commission for the Census of Population and Housing (2 February 2012). COMUNICAT DE PRESĂ – privind rezultatele provizorii ale Recensământului Populaţiei şi Locuinţelor – 2011. Δελτίο τύπου. Αρχειοθετήθηκε 2019-08-02 στο Wayback Machine. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 2 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2022. 
• Cyprus: Bridging the Property Divide (Report). Europe Report N°210. International Crisis Group. 9 December 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-11-03. https://web.archive.org/web/20111103083632/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/europe/turkey-cyprus/cyprus/210%20Cyprus%20-%20Bridging%20the%20Property%20Divide.ashx. Ανακτήθηκε στις 2022-06-15. 
• Turkey and the Iraqi Kurds: Conflict or Cooperation? (Report). Middle East Report N°81. International Crisis Group. 13 November 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-01-12. https://web.archive.org/web/20110112131324/http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/Middle%20East%20North%20Africa/Iraq%20Syria%20Lebanon/Iraq/81Turkey%20and%20Iraqi%20Kurds%20Conflict%20or%20Cooperation.ashx. Ανακτήθηκε στις 2022-06-15. 
• Population by ethnic groups, regions, counties and areas, Romania: National Institute of Statistics, 2002, http://www.insse.ro/cms/files/RPL2002INS/vol5/tables/t16.pdf 
• The Report: Algeria 2008, Oxford Business Group, 2008, ISBN 978-1-902339-09-2 .