Сумы

Сумы
Герб[d]	Сцяг[d]
Краіна	Украіна
Вобласць	Сумская вобласць
Каардынаты	50°54′24″ пн. ш. 34°47′57″ у. д.HGЯO
Мэр	Аляксандр Лысенка[d]
Заснаваны	1652
Плошча	145 км²;
Вышыня цэнтра	166 м
Водныя аб’екты	Псёл
Насельніцтва	▼265 758 чал. (1 красавіка 2019);
Часавы пояс	UTC+2, летам UTC+3
Тэлефонны код	0542
Паштовыя індэксы	40000–40035
КААТУУ	5910100000
Афіцыйны сайт	smr.gov.ua/uk/
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Су́мы (укр.: Су́ми) — абласны цэнтр Сумскай вобласці Украіны. Буйны горад на паўночным усходзе Украіны. Прамысловы цэнтр, чыгунка. Насельніцтва каля 300000 чалавек.

Гісторыя

Заснаваны ў 1655 годзе. У 1656—1658 гадах пабудавана крэпасць для абароны Слабадской Украіны і Паўднёвай Расіі ад набегаў крымскіх і нагайскіх татараў. У 1658—1765 гг. цэнтр Сумскага слабадскога палка. У Паўночную вайну ў Сумах у 1708—1709 гадах знаходзілася Стаўка галоўнакамандавання рускай арміі на чале з Пятром I. 3 1765 года цэнтр Сумскай правінцыі, з 1780 года — павятовы горад Харкаўскага намесніцтва, з 1796 — Слабодска-Украінскай, з 1835 — Харкаўскай губерні. У 1877 годзе злучаны чыгункай з Любацінам і Варажбой. 3 1939 года — абласны цэнтр.

Культура

Тэатры. Музеі: краязнаўчы, мастацкі, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, дом-музей А. Чэхава.

Адукацыя и навука

Славутасці

Архітэктурныя помнікі XVIII—XIX ст.: царква Уваскрэсення (1703), Спаса-Праабражэнскі сабор (1776), Ільінская царква (1836).

Гарады-пабрацімы

Xinxiang^[d], Кітай (25 кастрычніка 2018)^[3]^[4]
Zhuji^[d], Кітай (лістапад 2018)^[5]^[4]
Банска-Бістрыца, Славакія (верасень 2016)^[6]^[7]^[…]
Враца, Балгарыя (25 ліпеня 1966)^[8]^[9]^[…]
Гожаў Велькапольскі, Польшча (2006)^[8]^[10]^[…]
Гуян, Кітай (26 кастрычніка 2021)^[11]^[4]
Замасць, Польшча^[12]^[13]
Кутаісі, Грузія (верасень 2018)^[14]^[15]^[…]
Люблін, Польшча (21 чэрвеня 2002)^[8]^[16]^[…]
Мажэйкей, Літва (1 кастрычніка 2020)^[17]^[4]
Нітра, Славакія^[8]
Острава, Чэхія^[8]
Сакрамента, ЗША (15 жніўня 2023)^[18]^[19]
Харбін, Кітай (7 студзеня 2020)^[20]^[4]
Хяменліна, Фінляндыя (31 студзеня 2024)^[21]
Цэле, Германія (17 студзеня 1990)^[8]^[22]^[…]

Вядомыя асобы

Васіль Іванавіч Алешка (1889 — да 1942) — украінскі паэт, празаік, драматург.
Аляксандр Мікалаевіч Аўксенцьеў (1902—1970) — геолаг, кандыдат геолага-мінералагічных навук, Заслужаны геолаг-разведчык БССР^[23].
Іосіф Пятровіч Лакштанаў (1911—1986) — беларускі акцёр, рэжысёр.
Кірыл Раманавіч Насаеў (1960—2018) — беларускі кампазітар, дырыжор, хормайстар.
Уладзімір Сяргеевіч Семяніхін (1918—1990) — вучоны ў галіне аўтаматыкі і тэлемеханікі, акадэмік Акадэміі навук СССР^[24].

Крыніцы

Літаратура

Су́мы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 268. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Су́мы // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 458. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
Су́мы // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / Е. М. Поспелов; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские словари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 400—401. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).

[_eaff548e6fea3679-1] Памятная книжка Харьковской губернии на 1862 год — С. 24.

[_12b36c620bea09e8-2] ttps://sumy.ukrstat.gov.ua/?menu=99&level=3

[_796a4c17e765d458-3] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/sinsyan-kitayska-narodna-respublika

[_f6cba99c3a81c510-4] а ^б ^в ^г ^д https://finance.smr.gov.ua/70-mista-partneri

[_319be12883defcfc-5] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/chzhutszi-kitayska-narodna-respublika

[_f45d754fa2e87798-6] ttps://www.banskabystrica.sk/zivot-v-meste/o-meste/partnerske-mesta/

[_ced4cc9e9c3b5932-7] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/banska-bistritsya-slovatska-respublika

[_471ed2d269a69850-8] а ^б ^в ^г ^д ^е http://www.sumy.net.ua/News/re/0705161.html

[_bb59dd09cdf227da-9] ttps://old.vratza.bg/?category=33&sub=90

[_07e48cb1e22940a8-10] ttps://gorod.sumy.ua/city_cat_56.html

[_e333fef18935e602-11] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/mista-partneri/guyyan-kitayska-narodna-respublika

[_46cae0979d314f30-12] ttps://www.gorod.sumy.ua/city_cat_56.html

[_c3c4963d086d78ec-13] ttps://www.0542.ua/news/395641/sumy-peresmotrat-svoi-otnosenia-s-gorodami-pobratimami

[_1169af977a49d8ac-14] ttps://www.kutaisi.gov.ge/kutaisi/4

[_a70e8691034e8928-15] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/kutaisi-gruziya

[_c5df98a1faaf8de8-16] ttps://smr.gov.ua/en/misto/mista-partneri/387-m-lyublin-polshcha.html

[_c4909ea01da60c26-17] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/mazheykyay-litovska-respublika

[_1f4942629134f688-18] ttps://www.sacbee.com/news/local/article276854241.html

[_4db3bed344f73cb6-19] ttps://city.sumy.ua/sumy/u-sum-zyavyvsya-shhe-odyn-pobratym-za-okeanom/

[_71645963243453e8-20] ttps://finance.smr.gov.ua/posts/novivi/kharbin-kitayska-narodna-respublika

[_3b84faf7c12c5264-21] ttps://yle.fi/a/74-20072327

[_1ce31b6ad6bee5d8-22] ttps://www.celle.de/Celle-entdecken/Partnerstädte/Sumy-Ukraine-.php?object=tx,2727.5&ModID=7&FID=2092.182.1&NavID=2727.396&La=1

[ЭПБ1-23] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — С. 169. — 575 с., іл. — 10 000 экз.

[БЭ14-24] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 322. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Сумская вобласць
Раёны	Ахтырскі Канатопскі Раменскі Сумскі Шосткінскі	Сцяг Сумскай вобласці Герб Сумскай вобласці
Гарады	Ахтырка Білапілля Бурынь Варажба Глухаў Дружба Канатоп Кралэвэць Лэбэдын Пуціўль Рамны Сэрэдына-Буда Сумы Трасцянэць Шостка
Пгт	Вароніж Вэлыка Пысарыўка Дубав’язіўка Зноб-Наўгародскэ Краснапілля Кырыкіўка Лыпава Далына Мыкалаіўка Нызы Нэдрыгайліў Свэса Стэпаніўка Тэрны Уграіды Уляніўка Хацінь Чупахіўка Шалыгынэ Эсмань Ямпіль

Абласныя цэнтры Украіны
Адэса Вінніца Данецк ³ (дэ-юрэ, дэ-факта Краматорск) Дніпро Жытомір Запарожжа Івана-Франкоўск Кіеў Крапыўныцкы Луганск ³ (дэ-юрэ) Луцк Львоў Мікалаеў Палтава Роўна Севастопаль¹^,4 Сімферопаль²^,4 Сумы Ужгарад Харкаў Херсон Хмяльніцкі Цярнопаль Чаркасы Чарнаўцы Чарнігаў
¹ горад з асаблівым статусам, ² сталіца АР Крым, ³ Фактычна кантраліруецца прыхільнікамі ДНР і ЛНР, ⁴ Фактычна кантраліруецца Расіяй.