Паўднёваславянскія мовы
| Паўднёваславянская | |
|---|---|
.png) | |
| Таксон | група |
| Арэал | Балгарыя, Боснія і Герцагавіна, Паўночная Македонія, Сербія, Славенія, Харватыя, Чарнагорыя |
| Колькасць носьбітаў | больш за 30 млн |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Склад | |
| 2 падгрупы | |
| Коды моўнай групы | |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-5 | zls |
Паўднёваславя́нскія мовы — група славянскіх моў, у цяперашні час распаўсюджаная ў Паўднёва-Усходняй Еўропе, на Балканскім паўвостраве.
Класіфікацыя
[правіць | правіць зыходнік]- усходняя падгрупа:
- заходняя падгрупа:
- серба-харвацкая мова, з якой выдзяляюцца:
- славенская.
Моўная супольнасць паўднёваславянскіх моў меней відавочная, чым заходнеславянскіх і ўсходнеславянскіх. Сучасныя паўднёваславянскія мовы дзеляцца на дзве прыкметна розныя падгрупы: заходнюю (славенская, серба-харвацкі дыялектны кантынуум) і ўсходнюю (балгарская і македонская). Імаверныя прычыны значных адрозненняў паміж імі:
- славяне засялялі Балканы двума патокамі: усходнім і заходнім;
- на мову балгар і македонцаў аказалі большы ўплыў навакольныя неславянскія (пераважна цюркскія) народы.
Асноўныя рысы
[правіць | правіць зыходнік]Самым відавочным адрозненнем паўднёваславянскіх моў ад усходне- і заходнеславянскіх з’яўляецца захаваная сістэма спражэння дзеясловаў з мноствам прошлых часоў (імперфект, аорыст, плюсквамперфект), у якой, аднак, інфінітыва або зусім няма (у балгарскай), або яго выкарыстанне абмежавана. Для ўтварэння складаных форм будучага часу ў якасці дапаможнага дзеяслова ўжываецца не «быць» ці «мець» (як, напрыклад, у беларускай ці ўкраінскай), а «хацець».
Спрошчана скланенне (у балгарскай да поўнага знікнення склонаў, рэшткі якіх захоўваюцца толькі для займеннікаў і ў фразеалагізмах; у сербска-харвацкіх мовах супалі давальны, творны і месны склоны множнага ліку).
У лексіцы значны ўсходні ўплыў (многа слоў турэцкіх і запазычаных праз турэцкае пасрэдніцтва).
Але з сучаснай літаратурнай рускай (расійскай) мовай паўднёваславянскія маюць пэўнае падабенства, звязанае з многавяковым уплывам на рускую мову царкоўнаславянскага пісьменства, чые традыцыі праніклі ва ўсе элементы мовы: фанетыку, лексіку, словаўтварэнне і інш.
