Аркадзь Моркаўка
| Аркадзь Моркаўка лац. Arkadź Morkaŭka | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 26 студзеня 1900 (124 гады) в. Зазер’е, Менскі павет, Менская губэрня (цяпер Пухавіцкі раён, Менская вобласьць) |
| Памёр | 24 красавіка 1957 Менск |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | паэт, выкладчык, інжэнэр, партызан |
| Дэбют | «К новаму году» // «Вольны сьцяг», № 1, 1922 |
Аркадзь Андрэевіч Моркаўка (26 студзеня 1900, в. Зазер’е, Менскі павет, Менская губэрня — 24 красавіка 1957, Менск) — беларускі паэт.
Біяграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Нарадзіўся ў сялянскай сям’і чыгуначніка Андрэя Кандратавіча і Марыі Максімаўны (пам. 1919). Пачатковую адукацыю атрымаў у вясковай школе. Скончыў курсы тэлеграфістаў у Менску (1916), працаваў тэлеграфістам на станцыі Менск (1916—1924). Вучыўся ў Віцебскім электрамэханічным тэхнікуме (1924—1927). У 1928—1930 уваходзіў у рэдкалегію часопіса «Маладняк», у 1930 — у рэдкалегію часопіса «Полымя». Скончыў энэргетычны факультэт Беларускага політэхнічнага інстытуту (1934), працаваў інжынэрам, галоўным інжынэрам рэспубліканскай Палаты мер і вагі; адначасова — ва Ўсесаюзным энэргетычным таварыстве.
У гады нямецка-савецкай вайны ў менскім падпольлі: маючы тэхнічную адукацыю, вырабляў капсулы для мін на заказ падпольшчыкаў. У пасьляваенны час працягнуў працу ў Палаце мер і вагі. Па сумяшчальніцтве, да апошніх дзён, працаваў выкладнікам энэргетычнага факультэту Беларускага політэхнічнага інстытуту.
Творчасьць
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Друкавацца пачаў з 1922. Найбольш плённы паэтычны пэрыяд А. Моркаўкі прыпадае на 1924—1927[1]. Апублікаваў адзіную прыжыцьцёвую кнігу «Дым жыцьця» (1928). Друкаваўся ў многіх тагачасных пэрыядычных выданьнях. У 1930-я адышоў ад ад літаратурных справаў, не выступаў на старонках пэрыёдыкі.
Па сьмерці паэта выйшлі дзьве яго анталёгіі: «Гады, як ветразі» (1959), «Вершы» (1973). Творы А. Моркаўкі перакладаліся на расейскую, украінскую і чэскую мовы.
Ацэнкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Паводле Р. Бярозкіна, паэзіі А. Моркаўкі 20-х гадоў уласьціва імкненьне да суб’ектыўнага, глыбока індывідуальнага і асабістага раскрыцьця праблем, якія хвалявалі тагачаснае савецкае грамадзтва[2]. На думку дасьледніка, у паэзіі А. Моркаўкі «непасрэдна грамадзкая тэма не знайшла глыбокага і тэмпэрамэнтнага выяўленьня»[3]. Паводле М. Мішчанчука, у паэзіі А.Моркаўкі на першы плян выходзіць не канстатацыя рэвалюцыйных перамен у жыцьці, а паглыбленае раскрыцьцё такіх спрадвечных паняцьцяў, як праца («Працуй»), лёс чалавецтва ў гістарычным пляне («Я жыў», «Сфінкс…»), месца чалавека ў сусьвеце («Накрыліся хаты»), хваляваньне — спакой («І ў зацішшы, кажуць, ёсьць навалы…»)[2]. Як адзначае С. Вірзоўскі, А. Моркаўка імкнуўся адысьці ад «маладнякоўскіх» тэм і вобразаў[4].
На думку М, Мішчанчука, паэт выкарыстоўваў традыцыі Янкі Купалы і Якуба Коласа, салідарызуючыся з Уладзімерам Дубоўкам, А. Гурло, Язэпам Пушчам і Ўладзімерам Хадыкам[2].
На думку дасьледніка беларускай літаратуры М. Гарэцкага:
|
…галоўны матыў у творчасьці Моркаўкі — філязофскі разгляд розных зьяваў жыцьця. Ён закранае і сацыяльнае змаганьне, і сацыялістычнае будаўніцтва, і адносіны між горадам і вёскаю, і адносіны да каханае жанчыны і г. д., але скрозь ў яго пры гэтым зьяўляюцца філязофскія разважаньні, галоўны матыў якіх: хоць няма нічога вечнага, але сьвет прыгожы, жыцьцё патрабуе змаганьня, і таму будзем жыць і змагацца. На яго творчасьці ёсьць значны сьлед інтэлігенцкае замкнутасьці, у яго шмат пэўнага індывідуалізму і туманнага інтэлігенцкага касьмізму. Але ў яго вершах ёсьць, тым часам, і непасрэдная радасьць жыцьця, бадзёрасьць, дзейнае клясавае пачуцьцё[5]. | 
|
У паэзіі ваеннага пэрыяду, А. Моркаўка ставіць у цэнтры сваіх вершаў вобраз чалавека, расьпятага на крыжы зямных дарог і трывог. На думку М. Мішчанчука, такім разуменьнем вайны ён збліжаўся з К. Чорным і апярэджваў шмат у чым тагачасную публіцыстычна-рытарычную паэзію[6].
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Падстаўленка, В. «І зорка ў сэрцы начавала…»: паэзія Аркадзя Моркаўкі 1920-х гг. // Роднае слова. — 2009. — № 6. — С. 17—19.
- ^ а б в Мішчанчук, М. І. Лірыка Аркадзя Моркаўкі // Беларуская літаратура. — Мн.: Універсітэцкае, 1985. — В. 13. — С. 121.
- ^ Бярозкін, Р. З пакалення першых // ЛіМ. — 1970. — № 7.
- ^ Вірзоўскі, С. Нягучны, ды шчыры спеў // ЛіМ. — 1980. — № 4. — С. 15.
- ^ Гарэцкі, М. «Маладняк» за пяць гадоў. 1923—1928. — Менск: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1928. — 98—99 с.
- ^ Моркаўка Аркадзь // Беларускі пісьменнікі: Біябібліягр. слоўнік. У. 6 т. Лазарук — Перкін / Ін-т літ. імя Я. Купалы Ан Рэспублікі Беларусь, Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзіса; Рэдкал.: І. Э. Багдановіч і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 332. — 524 с.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Моркаўка Аркадзь // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік; Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав.рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. ISBN 5-340-00709-X
- Моркаўка Аркадзь // Беларускі пісьменнікі: Біябібліягр. слоўнік. У. 6 т. Лазарук — Перкін / Ін-т літ. імя Я. Купалы Ан Рэспублікі Беларусь, Беларус. Энцыкл.; Пад рэд. А. В. Мальдзіса; Рэдкал.: І. Э. Багдановіч і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — С. 332. — 524 с.
- Гілевіч Н. З тых, хто быў надоўга замоўк / «Пры крыніцах гаючае вады»: Старонкі кнігі пра творцаў // «Дзеяслоў», № 28. — Мінск. 2007, чэрв.;
- Падстаўленка В. Аркадзь Моркаўка: віцебскі перыяд творчасці: (пра беларускага паэта) // Літаратурныя постаці Віцебшчыны: гісторыя і сучаснасць. — Віцебск: ВДУ, 2008. — 151 с ISBN 978—985-425-999-4 — C. 92—98
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Аркадзь Моркаўка на vershy.ru