Mars se natuurlike satelliete

Die relatiewe groottes en afstande tussen Mars, Phobos en Deimos, volgens skaal. Beide satelliete is onsigbaar in die huidige beeldgrootte. Kliek gerus op die beeld vir 'n groter weergawe.

Phobos (bo) en Deimos (onder).

Mars het twee klein natuurlike satelliete, Phobos and Deimos. Daar word gespekuleer dat die twee mane gevange asteroïdes is.

Algemene inligting

Wanneer Phobos vanaf die oppervlak van Mars, naby sy ewenaar besigtig word, lyk die maan ongeveer een derde so groot as wat die aarde se volmaan vanaf die aarde lyk. Phobos het 'n deursnit van 22,2km en lyk kleiner hoe verder weg mens van Mars se ewenaar af wegbeweeg en is onsigbaar (altyd agter die horison) vanaf Mars se poolgebiede. Deimos lyk meer na 'n helder ster of planeet waneer dit vanaf Mars besigtig word, net ietwat groter as wat Venus vanaf die aarde lyk. Deimos se deursnee is 23,460km. Die mane is so klein dat daar geen totale sonsverduisterings op Mars kan plaasvind nie, aangesien die mane te klein is om die son heeltemal te bedek. Totale maansverduisterings is egter weer baie algemeen en vind amper elke aand plaas.

Die beweging van Phobos en Deimos is baie anders as die van die aarde se maan. Phobos beweeg vinnig: hy kom op in die Weste, sak in die Ooste en kom weer op in slegs elf ure. Deimos is net buite gesinkroniseerde omwenteling, en kom teen 'n stadige spoed op in die ooste. Alhoewel Deimos 'n omwenteling van slegs 30 uur het, neem dit hom 2,7 dae om te sak en net so veel om weer op te kom.

Beide mane is in 'n gebonde omwenteling, wat beteken dat dieselfde kant van die mane altyd na Mars wys. Aangesien Phobos vinniger om Mars wentel as wat die planeet self wentel, is getykragte stadig maar seker besig om Phobos se omwentelingsradius te verkort. Êrens in die toekoms, wanneer Phobos te naby aan Mars beweeg (sien die Roche-limiet), sal die maan deur dié kragte uiteengeskeur word. Verskeie reekse kraters op Mars se oppervlak, teen 'n skerper hoek ten opsigte van dien ewenaar soos hulle ouer is, stel voor dat ander klein mane dieselfde lot gehad het as wat van Phobos verwag word en ook dat Mars se kors as geheel geskuif het as gevolg van hierdie gebeurtenisse. Deimos is egter weer ver genoeg weg dat sy omwentelingsbaan verleng word, soos ook die geval is met ons eie maan. Deimos se omwentelingsperiode van 30,4 uur oorskry 'n Marsdag van 24,7 uur en neem dus 2,7 dae om op te kom en te sak vanuit die oogpunt van 'n waarnemer op die ewenaar.

Beide satelliete was in 1877 ontdek deur Asaph Hall en is vernoem na Phobos (paniek/vrees) en Deimos (terreur/angs) wat, in Griekse mitologie, hul vader Ares, die god van oorlog, in geveg bygestaan het. Ares se Romeinse teenbeeld was Mars.

Soektogte na ander satelliete het al plaasgevind. Mees onlangs het Scott S. Sheppard en David C. Jewitt die Hill-sfeer van Mars bestudeer vir ongewone satelliete. Die soektog het byna die hele Hill-sfeer gedek, maar verstrooide lig van Mars het die paar binneste sirkelminute waar die satelliete Phobos en Deimos voorkom uitgesluit. Geen nuwe satelliete was gevind nie.

Omwenteling

Name		Deursnee (km/myl)	Massa (kg)	Semi-belangrike as (km/myl)	Omwentelingsperiode(uur)	Gemiddelde maanopkoms periode (uur/dag)
Mars I	Phobos	22,2 km (27×21,6×18,8) 13.79 myl (16,7×13.4×11,6)	1,08x1016	9377 km 5827 myl	7,66	11,12 uur 0,463 dae
Mars II	Deimos	12,6 km (10×12×16) 7,8 myl (6,2×7,4×9,9)	2×1015	23,460 km 14,540 mi	30,35	131 uur 5,44 dae

Interessante brokkies

Deimos (links) and Phobos (regs) voor die Sagittarius-sterrebeeld, soos gesien deur die Mars Exploration Rover Spirit op 26 Augustus 2005. Kliek op die beeld vir 'n groter weergawe.

Die bestaan van twee fiktiewe Marsiese mane was beskryf deur Jonathan Swift in sy satiriese roman Gulliver's Travels. Die roman is uitgegee in 1726: 150 jaar voor die ontdekking van die satelliete. Die boek beskryf die mane so (vertaal):

Hulle het selfderwyse twee kleiner sterre, of 'satelliete', ontdek, wat om Mars wentel, waarvan die binneste presies drie van sy deursnitte vanaf die planeet is en die buitenste vyf; die eersgenoemde voltooi 'n omwenteling in tien ure en die laasgenoemde in een-en-twintig-en-'n-half, sodat die vierkante van hul periodieke tye baie naby is aan dieselfde proporsie met die kubes van hul afstand van die middelpunt van Mars, wat duidelik wys dat hulle deur dieselfde wette van swaartekrag beheer word, as wat die ander hemelligaame beïnvloed...

In werklikheid is Phobos en Deimos omtrent 1,4 en 3,5 deursneë (onderskeidelik) van Mars se middelpunt af en hulle periodes is 7,7 en 30,3 ure, onderskeidelik. 'n Soortgelyke "ontdekking" was deur Voltaire beskryf in sy interplanetêre romanse Micromegas, wat in 1752 uitgegee is.

In erkenning van hierdie twee "voorspellings", is twee kraters op Deimos na Swift en Voltaire vernoem.

Sien ook

• Mars
• Phobos
• Deimos
• Natuurlike satelliet

Verwysings

Hierdie artikel is 'n vertaling van die Engelse Wikipedia artikel "Mars' natural satellites"