Suidpool

Die Suidpool is die mees suidelike punt op Aarde geleë op Antarktika teen 2 900 m bo seespieël. Die term verwys gewoonlik na die Geografiese Suidpool, maar daar is ook 'n Seremoniële Suidpool wat met vlae en 'n metaal koepel aangedui word, 'n Geomagnetiese Suidpool en die Magnetiese Suidpool wat rondwandel soos die Aarde se magenetiese veld skommel en die Suidelike Pool van ontoeganklikheid wat die verste punt van die Suidelike Oseaan op Antarktika is.

Ligging van die Suidpool op Antarktika

Geografiese Suidpool

Die Geografiese Suidpool met die vlag van die Verenigde State (links), die gedenkplaak en die regte bar dui op die polêre as

Kaart van die verskille Suidpole:
1. Die Geografiese Suidpool
2. Die antarktiese magnetiese Suidpool in 2007
3. Die geomagnetiese Suidpool
4. Die Suidelike Pool van ontoeganklikheid

Die Geografiese Suidpool is een van die twee punte waar die aarde se rotasie-as deur die aarde se oppervlak gaan (die ander punt is die Geografiese Noordpool). Dit is die punt wat gewoonlik bedoel word wanneer die term "suidpool" gebruik word. Die Suidpool is 1230 km van die naaste kus af in Antarktika geleë.

Die eerste mense om die Geografiese Suidpool te bereik was die Noor Roald Amundsen en sy geselskap op 14 Desember 1911. Amundsen het sy kamp Polheim genoem. Amundsen se hoof wedyweraar vir die doelwit, Robert Falcon Scott, het die pool 'n maand later bereik. Op die reis terug van die pool sterf Scott en sy vier metgeselle van honger en uiterste koue. Daar was sedertdien baie ekspedisies wat die suidpool per land bereik het. Die leiers van die vroegstes was: Amundsen, Scott, Hillary, Fuchs, Havola, Crary, Fiennes. Die Amerikaanse Admiraal Richard Byrd, bygestaan deur medevlieënier Bernt Balchen, het op 29 November 1929 die eerste persoon geword om oor die Suidpool te vlieg. Die vinnigste onondersteunde staptog na die Suidpool van die see af is die 47 dae lange reis van verkenners Tim Jarvis en Peter Treseder in 1999 wat 'n 200 kg sleë met voedsel en kookbrandstof tot by die pool en terug gesleep het.

Amundsen het die ligging van die Suidpool met waarnemings van die son bepaal wat 'n maand later deur Scott bevestig is. By die suidpool sak die son is vir ses maande van die jaar nie onder die horison nie en voltooi in 'n 24-uur tydperk 'n volle rotasie parallel aan die horison. Die hoogte van die sirkel styg elke dag vandat die son vir die eerstekeer in die lente sigbaar word tot op 21 Desember wanneer dit die hoogste punt bo die horison bereik. Dit is dan ook deur van sekstante of soortgelyke instrumente gebruik te maak wat Amundsen en Scott die hoek na die bopunt van die son bo die horisons kon bepaal. Wanneer die hoek of hoogte bo die horisons konstant gebly het kon hulle binne ±300 m akkuraatheid bepaal dat hulle op die geografiese ligging van die Suidpool staan.

Tans is Antarktika oor die Suidpool geleë, maar dit was as gevolg van kontinentverskuiwing nie altyd die geval nie. Die Amundsen-Scott Suidpoolstasie is in die Internasionale Geofisiese Jaar in 1958 opgerig en word permanent deur navorsings- en ondersteuningspersoneel beman.

Die afbeelding van die geografiese suidpool op die hemelsfeer gee die hemelsuidpool.

Die grond by die Suidpool is naby seevlak. Die yskap is egter 3000 meter dik en die Amundsen-Scott Basis gevolglik op 'n hoë hoogte bo seespieël.

Seremoniële Suidpool

Geboue moet op stelte gebou word by die Suidpool. Die Seremoniële Suidpool en vlae kan in die agtergrond gesien word

Die Seremoniële Suidpool. Vlae van die Antarktiese Verdrag ondertekenaars is daarom gerangskik, en die Poolstasie se ou koepel is in die agtergrond

Die Seremoniële Suidpool is 'n gebied wat opsy gesit is vir fotogeleenthede by die Amundsen-Scott Suidpoolstasie. Dit bestaan uit 'n metaalsfeer op 'n voetstuk, omring deur vlae van die Antarktiese Verdrag ondertekenaars. Dit is 'n paar meter van die Geografiese Suidpool af wat deur slegs 'n klein teken, die vlag van die VSA en 'n pen aangedui word. Omdat die yskap teen omtrent 10 meter per jaar beweeg, word die pen elke Nuwejaarsdag geskuif.

Die koepel wat in die beelde gesien word is gedeeltelike deur sneeustorms begrawe. Die ingang tot die koepel moet gereeld deur stootskrapers oop gestoot word. Meer onlangse geboue word nou op stelte gebou sodat sneeu nie teen die kante daarvan opbou nie.

Geomagnetiese Suidpool

Die geomagnetiese veld kan benader word deur 'n gekantelde dipool geleë by die middelpunt van die aarde. Die Geomagnetiese Suidpool is die punt waar die as van die bespassende dipool deur die oppervlak van die aarde gaan in die suidelike halfrond. Die pool dwaal konstant rond as gevolg van konstante verandering in die veld.

Magnetiese Suidpool

Die magnetiese Suidpool is die punt op die aarde se oppervlak waar die geomagnetiese veldlyne vertikaal na bo gerig is. Omdat die veld nie ten volle dipolêr is nie, kom die Magnetiese Suidpool nie ooreen met die Geomagnetiese Suidpool nie. Verder dwaal die Magnetiese Suidpool om dieselfde rede as die Geomagnetiese Suidpool.

Op 16 Januarie 1909 bereik drie mans (Douglas Mawson, Edgeworth David, en Alistair Mackay) van 'n ekspedisie gelei deur Sir Ernest Shackleton die Magnetiese Suidpool.

Suidelike Pool van ontoeganklikheid

Die Suidelike Pool van ontoeganklikheid is geleë by 82°06′S 54°58′O op die oppervlak van die Antarktika kontinent en verteenwoordig die mees afgeleë punt van die Suidelike Oseaan af. Dit is op 4 Desember 1958 deur die 3de Sowjet Antarktiese Ekspedisie, gelei deur Yevgeny Tolstikov bereik. Hulle vestig by die punt 'n 'n tydelike stasie, Polyus Nedostupnosti. Op pad na die pool is nog 'n stasie, Sovetskaya, deur die ekspedisie opgerig wat bestaan het tussen 16 Februarie 1958 en 3 Januarie 1959.

Die wedloop na die Suidpool

Waarneming by die Suidpool deur Roald Amundsen in Desember 1911

Wilson, Bowers, Evans, Scott en Oates (v.l.n.r.) nadat hulle op 18 Januarie 1912 die Suidpool bereik het

• Januarie 1773 – Kaptein James Cook en sy bemanning was die eerste persone wat oor die Suidpoolsirkel geseil het.
• Januarie 1775 – Kaptein James Cook ontdek die Suid-Sandwicheilande.
• Januarie 1820 – Edward Bransfield word die eerste mens wat die Antarktiese Skiereiland sien.
• Januarie 1820 – Fabian Gottlieb von Bellingshausen van Rusland word die eerste persoon wat die kontinent self sien.
• Januarie 1821 – Die Amerikaanse robjagter, John Davis, is die eerste persoon wat op die vasteland voet aan wal sit. (Dit is egter nooit 100% bewys nie).
• Februarie 1823 – James Weddell van Brittanje seil tot by 74° suid – die verste suid wat iemand tot op daardie stadium gekom het.
• November 1892 – Kaptein Carl Larsen ontdek fossiele op 'n Antarktiese eiland, die eerste bewys dat die klimaat voorheen warmer was.
• Maart 1898 – Die Belgica sit vas in die pakys aan die Antarktiese Skiereiland en die bemanning word die eerste wat 'n Antakrtiese winter oorleef.
• Februarie 1899 – Carsten Borchgrevink en sy bemanning is die eerstes wat op die kontinent self oorwinter.
• November 1902 – Robert Falcon Scott, Edward Wilson en Ernest Shackleton begin die tog na die Suidpool maar kom net tot by 82° 17' S.
• Oktober 1908 – Shackleton, Frank Wild, Eric Marshall en Jameson Adams kom tot sowat 180 km van die Suidpool.
• Januarie 1909 – Edgeworth David, Dougla Mawson en Alistair McKay bereik die Magnetiese Suidpool.
• Desember 1911 – Roald Amundsen en sy vier spanlede bereik die Suidpool.
• Januarie 1912 – Robert F. Scott, Edward Wilson, Edgar Evans en Lawrence Oates bereik die Suidpool.

Suid-Afrikaners op die Suidpool

Hannes la Grange was die eerste Suid-Afrikaner wat die Suidpool bereik en wel op 19 Januarie 1958. Sanae I, Suid-Afrika se eerste navorsingspan, oorwinter in Antarktika by die Noorse basis wat Suid-Afrika later by Noorweë oorgeneem het. Gedurende 1962 word Sanae I amptelik in gebruik geneem en gedurende 1972 word Sanae II in gebruik geneem. Gedurende 1979 volg Sanae III en in 1997 Sanae IV.

Sien ook

• Lys van Antarktiese ekspedisie
• Noordpool

Eksterne skakels

• Suidpoolstasieinligting op 70South Geargiveer 18 Oktober 2006 op Wayback Machine
• Suidpool Webkamera
• Virtuele toer van die Suidpool Geargiveer 31 Maart 2005 op Wayback Machine
• NOAA Suidpool foto's Geargiveer 5 September 2005 op Wayback Machine
• Huidige weerstoestande by die Suidpool (Amundsen-Scott Stasie)
• "A south pole adventure" – blog van 'n wetenskaplike by die stasie
• Poles deur die Australiese Antarktiese Divisie